Pisa Kulesi neden eğik duruyor, nasıl oluyor da devrilmiyor?
İtalya'daki ünlü Pisa Kulesi, eğik durması nedeniyle yüzyıllardır ilgi odağı olmayı sürdürüyor. Peki bu ünlü kule nasıl oluyor da tamamen devrilmiyor?
Pisa Kulesi’nin nasıl devrilmeden durduğunu merak ediyorsanız, sağlam olmayan topraklar, onlarca yıllık savaşlar ve bazı radikal plan değişiklikleriyle dolu 850 yıllık tarihine bakmanız gerekiyor.
Pisa Kulesi, Pisa Katedrali’nin Piazza del Duomo’sunda bulunan 57 metre yüksekliğindeki çan kulesidir. Pisa Kulesi’nin fotoğraflarda görülen eğimli duruşu optik bir yanılsama değildir. Kule, 1990’ların başında 5,44 derecelik bir açıya ulaşarak, 5,5 derecelik felaket eşiğine yaklaştı. Neyse ki, 2008 yılında tamamlanan mühendislik çalışması sayesinde kule 3,99 derecelik bir açıya geri döndü.
Kulenin bu eğimi yüzyıllardır bir sorun kaynağı oluyor. Pisa Kulesi’nin inşası MS 1173’te başladı. Sadece beş yıllık inşaat çalışmasının ardından, Pisa’nın bataklık benzeri toprağı yavaş yavaş güney tarafının temellerini yutmaya başladı ve eğime neden oldu. Eğer bu noktada mühendisler inşaata devam ederek daha fazla kat ekleselerdi kulenin kendi ağırlığı altında devrileceği neredeyse kesindi. Ancak birkaç katın inşası tamamlandıktan sonra, Pisa Cumhuriyeti Cenova, Lucca ve Floransa ile yapılan savaşlarla uğraşmakta olduğu için inşaat aniden durduruldu.
İnşaat MS 1272 yılına kadar tekrar başlamadı. Geçen o sürede toprak bir miktar oturdu ve yeniden daha yüksek katların inşa edilmesine imkan tanıdı. Ancak kat sayısı arttıkça, kulenin mimarları artan eğimin farkına vardılar ve orijinal planlarını kulenin güney kısmını biraz daha yüksek olacak şekilde yenilediler.
Kulenin en üst katında bulunan basamak sayılarında da bu değişiklik açık bir şekilde görülebiliyor. Güney tarafta altı basamak bulunurken, kuzey tarafta ise dört basamak bulunuyor. Bu değişim çıplak gözle çok zor fark edilse de yapının hafif kavisli olduğu anlamına da geliyor.
Ancak bu değişiklik yapıldığı sırada kule, ikonik eğimine kavuşmuş ve gelecek yüzyıllarda şehir planlamacılarının kabusuna dönüşmüştü. 20. yüzyıla geldiğimizde, mühendisler bu sorunu çözmek için, kimi diğerlerinden daha başarılı olan pek çok farklı girişimde bulundular ve kulenin bugün hala ayakta olmasını sağladılar.
Bu çabalardan bazılarının kısa bir özetini aşağıdaki animasyonlu TED-Ed videosunda da görebilirsiniz.