Okyanusların en derin noktası: Everest Dağı'nı oraya koysanız, zirvesi yine su altında kalıyor
Okyanuslardaki en derin nokta o kadar derin ki, Everest Dağı'nı oraya oturtabilseydik bile, zirvesi yine yüzeyin altında kalmaktan kurtulamayacaktı. Peki nerede bu nokta, tam olarak ne kadar derin?
Dünyadaki okyanusların ortalama derinliği 3.682 metre civarındadır, ancak deniz tabanının bu derinliğin üç katına kadar indiği bir nokta bulunuyor. Challenger Deep olarak bilinen okyanusun en derin noktası, Batı Pasifik’teki ünlü Mariana Çukuru’nda yer alıyor ve şimdiye kadar yalnızca bir avuç insan tarafından ziyaret edildi.
Adını ilk kez 1875 yılında çukurun derinliklerini ölçen efsanevi Challenger Expedition’dan alan Challenger Deep, Guam’ın yaklaşık 200 deniz mili (370 kilometre) güneybatısında, Mariana Çukuru’nun güney ucuna doğru yer alıyor. Bu karanlık çukur, doğu, orta ve batı havzaları olarak bilinen üç çöküntüye bölünmüştür ve 2021 yılında yapılan bir çalışma, en derin noktanın 10.935 metre derinlikte doğu havzasında bulunduğunu doğrulamıştır.
Bu nokta o kadar derin ki, eğer Everest Dağı’nı oraya yerleştirmek mümkün olsaydı, zirvesi hala yüzeyin yaklaşık 2.084 metre altında kalırdı. Ancak Challenger Deep’in bu inanılmaz derinliğine rağmen, 1960 yılında ABD Donanması’na ait bir denizaltıyla denizin dibine inen oşinograf Jacques Piccard ve Donanma Teğmeni Don Walsh tarafından düzenlenen bir tur bu noktaya ulaşmayı başardı.
Üçüncü ziyaretçi: James Cameron
Altmış yılı aşkın bir süre sonra, film yapımcısı ve kaşif James Cameron, Challenger Deep’in ikinci ziyaretçisi ve 2012’de buraya gelen ilk yalnız gezgin oldu. Kendi tasarladığı denizaltıyla dalış yapan Cameron, çukurun dibine inmek için iki saat 36 dakika harcadı ve yaklaşık 70 dakika sonra yüzeye geri döndü.
Mariana Çukuru’nun geri kalanı gibi Challenger Deep de, Pasifik Plakasının daha küçük olan Mariana Plakasının altına kaydığı, dalma-batma olarak bilinen bir süreçle oluştu. Bu, deniz tabanının 6 kilometre derinlikte başlayan ve adını efsanevi Yunan yeraltı dünyası Hades’ten alarak hadal bölgesi olarak adlandırılan kısma doğru düşmesine neden oldu.
Hades ölümle ilişkilendirilse de Challenger Deep şaşırtıcı bir şekilde yaşamla dolu. Örneğin Cameron, ziyareti sırasında okyanusun başka hiçbir yerinde görülmeyen tuhaf, yarı saydam deniz salatalıklarının görüntülerini çekti.
Kulağa ne kadar heyecan verici gelse de, Deep'e yapılan daha sonraki ziyaretler, okyanusun dibindeki yaşam formlarının şimdiden kirlilikten etkilenmiş olabileceğini de ortaya çıkardı. İnanılmaz bir şekilde, bir keşif gezisinde deniz tabanında yatan bir şişe bile bulundu ve bu, okyanusu ve gezegenimizin geri kalanını korumak adına çok daha iyi çalışmamız gerektiğini bir kez daha vurguladı.