Neandertallerin düşünülenden daha zeki olduğunu gösteren yeni kanıt
40.000 yıl önce Neandertaller tarafından kullanıldığı tespit edilen çok bileşenli bir tutkal, düşündüğümüzden çok daha zeki olduklarını gösteriyor.
Neandertallerin yaptığı taş aletlerde bulunan bir tür karmaşık yapıştırıcı, araştırmacılara soyu tükenmiş bu insan türünün zekasına dair yeni bilgiler sağladı. Bitüm ve aşı boyası karışımından yapılan çok bileşenli yapıştırıcı, Afrika'daki ilk Homo sapiensler tarafından kullanılan yapıştırıcıya benziyor ve bu da eski kuzenlerimizin kendi atalarımızla benzer düzeyde bilişe sahip olabileceğini gösteriyor.
Erken modern insanlar gibi Neandertallerin de taş bıçakları tahta saplara tutturmak için huş ağacı ziftini bir tür yapıştırıcı olarak kullandıkları biliniyor. Ancak şimdiye kadar aşı boyası içeren daha gelişmiş karışımların sadece kendi atalarımız tarafından kullanıldığı düşünülüyordu.
Adını büyük ölçüde Orta Paleolitik Neandertallerle ilişkilendirilen Mousterian teknolojik kompleksine veren, Fransa’daki ikonik Le Moustier bölgesinde bulunan 40.000 yıllık taş aletlerin yeni bir analizi bu bakış açısını değiştiriyor. Neandertaller tarafından yapılan beş alet üzerindeki renkli kalıntıların kimyasal analizleri, hem goetit aşı boyası hem de ham petrolün bir bileşeni olan bitümün izlerini ortaya çıkardı.
Çalışma yazarı Patrick Schmidt, yaptığı açıklamada, “Aşı boyası içeriğinin yüzde 50’den fazla olmasına şaşırdık” dedi ve devam etti: “Bunun nedeni, havayla kurutulmuş bitümün yapıştırıcı olarak değiştirilmeden kullanılabilmesine rağmen, bu kadar büyük oranlarda toprak boyası eklendiğinde yapışkan özelliklerini kaybetmesidir.”
Araştırmacılar bu nedenle karışımın aletlere sap yapıştırmak için uygun olmadığı ancak farklı bir işleve sahip olabileceği sonucuna vardı. Örneğin, Afrikalı Homo sapiens arasında aşı boyası içeren yapıştırıcılar bazen taş aletlerde tutacak olarak kullanılarak sap ihtiyacını ortadan kaldırıyor ve alet ile kullanıcının eli arasında doğrudan temas noktası görevi görüyordu.
Çalışmanın yazarları, bu karışımın Le Moustier Neandertalleri tarafından nasıl kullanılmış olabileceğini araştırmak için taş aletler ve antik yapıştırıcıların farklı formülasyonlarını kullanarak kendi deneylerini gerçekleştirdiler. Saf bitümden yapılmış tutacakları kullanırken, maddenin “elde çıkarılması zor yapışkan lekeler” bıraktığını buldular. Ancak yüzde 55 oranında goetit toprak boyası içeren karışımlar “daha katı bir his veriyor ve dokunulduğunda yapışkan olmuyor.”
Araştırmacılar, “Böyle bir tutacağı tutarken kullananın ellerine hiçbir bitüm yapışmaz” diye yazıyor ve devam ediyor: “Dolayısıyla, yüksek toprak boyası miktarını taze bitümle karıştırmak, bu tür kompozit aletler için bir avantaj sunuyor.”
Çalışmanın yazarları, bu bulgulara dayanarak Neandertallerin bu karışımı, bir taş alet üzerindeki tutuşunu artıracak kadar yapışkan olduğu, ancak ellerine yapışacak kadar yapışkan olmadığı için kullandığı sonucuna varıyor.
Çalışma yazarı Radu Iovita, “Bu şaşırtıcı derecede iyi korunmuş aletler, Afrika’daki erken modern insanlar tarafından yapılan alet örneklerine genel olarak benzeyen bir teknik çözüm sergiliyor, ancak tam tarif, Neandertal’in el aletleri için kulp üretimi ‘türevini’ yansıtıyor” diyor.
Le Moustier’e en yakın bitüm kaynağının yaklaşık 200 kilometre güneydeki bir petrol sahası olduğu, aşı boyasının ise antik alanın yaklaşık 50 kilometre kuzeyindeki bir goetit çıkıntısından toplandığı düşünüldüğünde bu yenilik daha da etkileyici hale geliyor.
Araştırmanın yazarlarına göre, bu iki bileşenin belirli bir amaç için bir araya getirilmesi, “ileriye dönük planlama ve hayal gücü gibi bilişsel süreçleri ima ediyordu.” Schmidt, “Bileşik yapıştırıcıların, günümüzde hala aktif olan modern bilişsel süreçlerin ilk ifadeleri arasında olduğu düşünülmektedir” dedi ve ekledi: “Çalışmamız, Afrika’daki erken Homo sapienslerin ve Avrupa’daki Neandertallerin benzer düşünce kalıplarına sahip olduğunu gösteriyor. Yani düşündüğümüzden çok daha zekilerdi.”
Çalışma Science Advances dergisinde yayınlandı.