NASA'dan kötü haber: Bütçesini 6 milyar dolar aştı, planların 6 yıl gerisinde kaldı

NASA’nın Genel Müfettişi tarafından yapılan yeni bir denetime göre, NASA’nın astronotları Ay’a götürmek için tasarlanan Uzay Fırlatma Sistemi (SLS) roketi, bütçesini aştı ve orijinal programının çok gerisinde kaldı. Ayrıca rapor, sorunlar çözülmezse tüm Artemis görevini potansiyel olarak tehlikeye atabilecek ek maliyet ve program artışları öngörüyor.

2022 yılına kadar SLS sistemine harcanan 23,8 milyar dolar dahil olmak üzere, NASA’nın Artemis Ay Programına yaptığı harcamanın 2025 yılına kadar 93 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Raporda, bu miktarın NASA’nın orijinal tahminlerin üzerinde 6 milyar dolarlık maliyet artışını ve altı yıldan fazla program gecikmesini temsil ettiği belirtiliyor.

Kasım 2022’de ilk kez fırlatılan SLS, kullanımdan kaldırılan Uzay Mekiklerinden kurtarılan 16 adet dahil olmak üzere fırlatma başına dört RS-25 motoru kullanıyor. Bu motorlar tükendiğinde NASA, Aerojet Rocketdyne tarafından üretilen ve yüzde 30 daha ucuz ve yüzde 11 daha güçlü olması beklenen RS-25E motorlarına geçiş yapacak. Ayrıca Northrop Grumman tarafından sağlanan katı roket güçlendiricileri kullanılıyor.

İşler planlandığı gibi gitmedi

Yine de eski teknoloji, NASA’nın beklediği gibi bütçe konusunda pek yardımcı olmuyor. Denetim tarafından belirtilene göre “Bu artışlara, Uzay Mekiği ve Takımyıldız Programlarından miras kalan teknolojilerin kullanılmasının, SLS için yeni sistemler geliştirmeye kıyasla önemli maliyet ve program tasarruflarıyla sonuçlanmasının beklendiği varsayımları gibi birbiriyle ilişkili sorunlardan kaynaklanıyor.”

Raporda ayrıca “ancak, yeni sistemleri geliştirme, güncelleme ve eski bileşenlerle entegre etmenin karmaşıklığının beklenenden çok daha büyük olduğu görüldü” deniliyor.

Örneğin, 16 motor uyarlamasından sadece 5’i tamamlandı, kapsam ve maliyet artışları güçlendirici motor sözleşmesini de etkiledi. Bu ikinci konu, Artemis’in duyurulmasından bu yana 2,5 milyar dolardan 4,4 milyar dolara yükselen ve programı beş yıl geciktiren en büyük sorun oldu.

Genel Müfettiş, tedarikçilerin sabit fiyatlı sözleşmeler yerine bütçelerini daha kolay şişirmelerine izin veren “artı maliyet” sözleşmelerinin kullanılmasını da suçluyor. Rapor, yaklaşan çalışmaların sabit fiyat sistemine kaydırılmasını ve diğerlerinin yanı sıra satın alma sorunlarının çözülmesini tavsiye ediyor. NASA yönetimi, raporda önerilen sekiz tavsiyeyi de kabul etti.

Artemis Ay görevi projesi, 2020 yılına kadar Ay’a geri dönme ve daha sonra da Mars’a ilerleme hedefiyle ilk olarak 2005 yılında başlatılan Constellation programını temel alıyordu. Bu projenin Obama yönetimi tarafından iptal edilmesi, büyük ölçüde programın ABD genelinde istihdam garantisi vermesi nedeniyle yaygın eleştirilerle karşılandı.

Ancak, aynı yıl yürürlüğe giren 2010 tarihli NASA Yetkilendirme Yasası, SLS’nin inşasını zorunlu kıldı ve Constellation’daki mevcut teknolojinin, sözleşmelerin ve iş gücünün yeniden kullanılmasını gerektirdi. Ayrıca özel uzay şirketleriyle ortaklıklar kurulmasını da gerektiriyordu. Örneğin SpaceX, astronotları Ay’a ve Mars’a taşıyabilen kendi Starship roket sistemini geliştiriyor. Ancak, Starship ilk yörünge fırlatma görevinde patladı ve kendini yok etme komutuyla ilgili sorunlar ve yerel ekosistemlere verdiği önemli zarar nedeniyle yakın zamanda yeni bir test uçuşu gerçekleştiremeyebilir.