NASA ve Xerox’tan astronotlara sanal asistan

Dünyanın önde gelen teknoloji şirketlerinden Xerox, NASA Ames Araştırma Merkezi ile yürüttüğü ortak projeyi Michigan Üniversitesi’nde 25.’si düzenlenen Bilgisayar Dilbilimcileri Derneği’nin Yıllık Toplantısı’nda duyurdu. Xerox ve NASA astronotların iş yükünü hafifletmek amacıyla tasarlanan Clarissa adlı gelişmiş bir bilgisayar sistemini (sanal robot) tanıttı.

Robotlarla yapılan akıllı sohbetler, daha çok bilim kurgu filmlerde ve romanlarda karşılaşılan bir durumdu. Ama şu an, astronotların makinelerle konuşması ve makinelerin de astronotlara cevap vermesini sağlayacak çok önemli bir proje yürütülüyor. Astronotlar yaşam destek sistemlerinin işlerliğini sağlamak, uzay üslerini denetlemek, bilimsel deneyler, sağlık taramaları yapmak ve diğer rutin işlemleri gerçekleştirmek için yaklaşık 12 bin karmaşık süreçle ilgileniyorlar.

NASA Ames Araştırma Merkezi ve Fransa’nın Grenoble kentindeki Xerox Araştırma Merkezi işbirliği ile hayata geçirilen Clarissa astronotların sözlü komutları ve uyarıları dinlerken, ellerini ve gözlerini daha etkin kullanabilmelerine olanak tanıyor. Böylece astronotlar yaptıkları işe tam olarak odaklanabiliyor. El değmeden, ses komutları ile çalışan Clarissa, astronotlar çalışırken süreç adımlarını sesli okuyarak onlara hatırlatıyor, tamamlanan adımların listesini tutuyor, yanlış ve eksik yapılan süreçlerde devreye girip uyarı işleminde bulunuyor.

Clarissa’nın her ifadeyi daha düzgün biçimde analiz etmesine olanak tanıyan Xerox metodolojisi, kelime ve cümleleri tanıyor, değişik şekillerde ifade edilmiş çeşitli komutlara göre hareket edebiliyor. Xerox teknolojisi sayesinde sistem artık cümle içindeki tüm sözcüklere bakıyor, her sözcüğü doğru olarak tanıdığına dair sistemin güvenilirliğini denetliyor, gelişmiş bir makine-öğrenme algoritması kullanarak olumlu ve olumsuz mesajların değerlendirmesini yapabiliyor. Bu da sistemin kendisine yöneltilen komutlarla yan konuşmalar arasındaki farkı ayırt edebilmesine olanak tanıyor.

Mikro yerçekimi ortamında her şey havada uçuşurken bilgisayar ekranında en küçük işlemler için bile sayfalar dolusu prosedürün yerine getirilmesi gerektiğini vurgulayan astronotlar, uzay aracında çalışırken ellerin boş olmasının, sistemle konuşabilmenin ve yapılması gerekenleri duyarak adım adım yerine getirmenin mürettebatın işini büyük oranda kolaylaştıracağını ve mürettebatta işlerini kolaylaştıran bir yeni üyeleri daha varmış gibi hissettireceğini belirtiyorlar.

Clarissa’nın ilk geliştirme aşamalarında bir çok problemle karşılaşıldı. Clarissa önceleri mürettebatın kendi aralarında yaptığı konuşmaları anlamaya ve işleme koymaya çalışıyordu. Konuşma ile komut arasındaki farkı ayırmadaki yaşadığı zorluk Clarissa’nın kitlenmesine yol açıyordu. Xerox’un makine öğrenmesi, dil bilimi ve metin sınıflandırılmasındaki yöntem ve deneyimi ile bu sorunun üstesinden gelmeye ve Clarissa’nın her geçen gün “Açık Mikrofon” olarak adlandırılan işlemlere daha uyumlu hale gelmesine çalışıldı. NASA ilk önce bu tip konuşma ve komut problemlerinin aşılabilmesi için “Uzay Yolu” filmlerinde kullanılan önce bilgisayarın adını (“Clarissa” ya da “Computer”) söyleyip, onun devreye girmesini sağladıktan sonra komutu söyleme yönteminin gerçekleştirmesini istedi ama yapılan çalışmalar bunun uygulanabilir olmadığını gösterdi.

Clarissa “sonraki adım, sekizinci adıma git” gibi basit komutların yanında “10.25’deki alarmı kes ve 3’ten 14’e kadar tanımlama modunu kur” gibi kompleks komutlarla da karşılaşabileceği için basitten karmaşığa tüm komutları yerine getirebilecek ve hata oranını en aza indirecek şekilde geliştiriliyor. Şu an Clarissa’nın karmaşık makine öğrenme algoritması içinde olumlu ve olumsuz anlamları ile bütün bağımsız kelimeleri tanıması ve onları cümle yapıları içinde tanımlayabilmesi için çalışılıyor.

Clarissa şu anda 260 kelime kullanılarak ulaşılabilen 75 komutu destekliyor. Ekip gelecekte bu komutların ve eklenebilecek kelimelerin sayısını artırmayı planlıyor.