Microsoft'un Windows'tan önceki ilk işletim sistemi Xenix'in ilginç hikayesi

Çoğumuz Windows'u 95, 98, ME veya XP ile tanıdık. Hatta yaşı daha genç olanların Vista veya Windows 7 ile tanışmış olma ihtimali yüksek. Elbette bunlar, işletim sisteminin ilk sürümü değil. Geçtiğimiz cuma günü, Windows 1.0'ın resmi olarak tanıtılmasının 40. yıldönümüydü. Bundan iki yıl önce Ağustos 1981'de Microsoft, MS-DOS işletim sisteminin ilk sürümünü yayınlamıştı. Bu sürüm teknik olarak Microsoft tarafından geliştirilmemişti; şirket Tim Paterson adlı bir programcıdan daha önce yapılmış bir işletim sistemi olan 86-DOS'un haklarını satın almıştı.

Ancak, bu iki olaydan önce bile Microsoft, 25 Ağustos 1980'de resmi olarak duyurulan ilk bilgisayar işletim sistemini piyasaya sürmüştü. Bu işletim sisteminin adı Xenix'ti ve Microsoft o zamanlar bunun kişisel bilgisayar pazarı için standart işletim sistemi olacağını umuyordu; elbette bildiğiniz üzere bu gerçekleşmedi.

MS-DOS'a benzer şekilde Microsoft, Xenix'i sıfırdan kendi başına geliştirmedi. Başlangıçta AT&T'nin Bell Laboratuvarı tarafından geliştirilen Unix'e dayanmaktaydı. Microsoft'un Xenix için temel olarak kullandığı özel sürüm, ilk olarak 1979'da piyasaya sürülen Version 7 Unix'ti.

Microsoft CEO'su Bill Gates'in, Unix'in PC'ler için yeterince güçlü hale geldiklerinde standart işletim sistemi haline geleceğine inandığı belirtiliyor. Microsoft, 1981 yılında ilk IBM PC'sinin yazılımını yapmak için IBM ile yaptığı işbirliğinden önce, AT&T'den Version 7 Unive'in kaynak kodu lisansını satın aldı. Ancak bu haklar "Unix" ismini kapsamıyordu, bu nedenle Microsoft ilk işletim sistemi için "Xenix" ismini kullandı.

Şirket Xenix'i doğrudan PC üreticilerine sattı. MS-DOS ve daha sonraki Windows'un aksine, Xenix'i hiçbir zaman kendi başına bir işletim sistemi olarak işletmelere ya da tüketicilere satmadı. Microsoft'ta Xenix ekibinde birkaç yıl çalışan Rob Ferguson'un bir blog yazısına göre, Microsoft Xenix'i kullanıcı sayısına bağlı olarak kopya başına 2.000 ila 9.000 dolar arasında fiyatlandırdı.

Ferguson'un blog yazısına göre, Microsoft 1985 yıllarında Xenix'in 16-bit bilgisayarlar için MS-DOS'un resmi halefi olup olmayacağını tartışıyordu. Ancak, sonunda Xenix'in şirketteki gelişimini sonlandıran birkaç olay meydana geldi.

Bunlardan biri AT&T'nin Unix'in bir versiyonu olan UNIX System V'i doğrudan ticari kullanıcılara satma kararıydı. Bu durum gerçekleştiğinde, Microsoft devasa bir şirket olan AT&T ile rekabet edemeyeceğini düşündü.

Diğeri ise Microsoft'un IBM ile yeni bir GUI tabanlı işletim sistemi olan OS/2 üzerinde çalışma kararıydı.

1980'lerin sonunda Microsoft, Xenix üzerindeki haklarını şirketteki küçük bir hisse karşılığında SCO'ya sattı. İşletim sistemi SCO tarafından birkaç yıl daha aktif olarak geliştirilmeye devam edecekti. Aslında, x86 tabanlı çiplerle çalışan ilk 32 bit işletim sistemi olan Xenix System V/386 adlı bir sürüm yayınladı. Ancak 1990'ların başında Xenix tabanlı işletim sisteminin geliştirilmesi sona erdi. Xenix, Microsoft'un ve genel olarak işletim sistemlerinin tarihinde ilginç bir dipnot olarak kaldı.