Mars çevresinde 19 yıldır dolaşan Mars Express, bu kadar yılın ardından ilk kez bir yazılım güncellemesi alacak

ESA'nın Mars Express uzay aracındaki yazılım, 19 yılın ardından ilk kez güncelleniyor. Bu güncelleme yörünge aracına gezegenin altında su aramak ve büyük ayı Phobos'u incelemek için yeni yetenekler kazandıracak.

Mars Express 2 Haziran 2003'te fırlatılmıştı ve başlangıçta iki bileşenden oluşuyordu: Mars Express Orbiter (Yörünge Aracı) ve Beagle 2 Lander (İniş Aracı). Ne yazık ki, iniş aracı serbest bırakılarak Kızıl Gezegenin yüzeyine ulaştıktan sonra Dünya ile temas kuramadı ve kaybolduğu tahmin ediliyor. Ancak yörünge aracı, 19 yıl hizmette olmasına rağmen hala çalışıyor ve Mars'ın etrafında dönüyor.

Şimdi, İtalya'daki Istituto Nazionale di Astrofisica (INAF) mühendisleri uzay aracının yazılımını yeniliyorlar. Bu güncelleme, Mars Express Orbiter'ın MARSIS radyo dalgası cihazını kullanarak Mars yüzeyinin altında saklı suyu aramaya devam etmesine ve gezegenin en yakın uydusu Phobos'u daha verimli bir şekilde izlemesine imkan tanıyacak. MARSIS bugün INAF tarafından çalıştırılıyor ve İtalyan Uzay Ajansı tarafından finanse ediliyor.

MARSIS baş araştırmacısı ve INAF operasyon müdürü Andrea Cicchetti, yaptığı açıklamada "Önceden, Mars'taki en önemli özellikleri incelemek ve uydusu Phobos'u incelemek için çok sayıda yüksek çözünürlüklü veri depolayan ve cihazın yerleşik belleğini çok hızlı bir şekilde dolduran karmaşık bir tekniğe güveniyorduk" diyor ve ekliyor: "Yeni yazılım, ihtiyacımız olmayan verileri atarak, MARSIS'i beş kat daha uzun süre çalıştırmamıza ve her geçişte çok daha geniş bir alanı keşfetmemize olanak tanıyor."

Mars Express bu nedenle Mars'ın Güney Kutbu yakınlarında yüksek çözünürlüklerde su işaretleri aramaya devam edecek. Görev üzerinde çalışan bilim insanlarından Colin Wilson, yazılımın "fırlatılmasından 19 yıl sonra, araç içinde yepyeni bir cihaza sahip olmak gibi" olduğunu söyledi.

Mars Express, ESA'nın ilk gezegen göreviydi ve Dünya'dan başka bir gezegenin yörüngesinde dönen en eski ikinci aktif uzay aracı olarak büyük öneme sahip. Güncellemeyi uygulamaya yardımcı olan İtalyan BT danışmanlık firması Enginium'da mühendis olan Carlo Nenna'ya göre, bu kadar uzun bir süre sonra yeni yazılımı bu kadar eski bir yörüngeye taşımak zor: "MARSİS'in performansını iyileştirmek için bir takım zorluklarla karşılaştık. Bunların en küçüğü MARSIS yazılımının orijinal olarak 19 yıl önce Microsoft Windows 98 tabanlı bir geliştirme ortamı kullanılarak tasarlanmasıydı."

Uzay aracı, Mars'ın atmosferini, iklimini ve jeolojisini incelemek için çeşitli kameralar, spektrometreler ve bir radar altimetre dahil olmak üzere yedi araç taşıyor. Mars Express, gezegende su buzu ve karbondioksit buzu belirtilerini ilk fark eden araçtı ve bilim insanlarının bir zamanlar yaşanabilir olup olmadığını sorgulamasına yol açtı. Ayrıca, muhtemelen uzun zaman önce yanardağların sıcak fırınlarında dövülmüş metan belirtilerine işaret eden veriler de topladı.