Bir insan, yaşamı boyunca ne kadar tükürük üretir? Cevaba çok şaşıracaksınız

Bir saat, bir gün veya hayatınız boyunca... Ne kadar tükürük ürettiğinizi hiç merak ettiniz mi? Cevap son derece şaşırtıcı olabilir.

Normal bir günde ortalama bir insan 0,5 ila 1,5 litre arasında tükürük üretir. Günde 0,7 litre gibi düşük bir ortalama alırsak, bu, yılda yaklaşık 255,5 litre tükürüğe eşittir. Bu da, yaklaşık 80 yıllık ortalama insan ömrü boyunca yaklaşık 20.440 litre tükürük üretimi anlamına gelir. Başka bir deyişle, bir insanın hayatı boyunca ürettiği tükürük ile küçük bir yüzme havuzunu doldurmanız mümkün.

Peki ama bir insan neden bu kadar fazla tükürük üretiyor? 

Tükürük, ağzınızda çok sayıda önemli role sahip karmaşık bir biyosıvıdır. Örneğin, nişastayı parçalayan, diş minesinin yeniden mineralleşmesine yardımcı olmak için kalsiyum ve fosfat sağlayan amilaz enzimini içerir ve ağız boşluğundan vücudunuza giren patojenik mikroorganizmalara karşı savunmada kilit öneme sahiptir.

Tükürük büyük oranda sudan (yüzde 99) ve daha düşük bir oranda proteinlerin, elektrolitlerin ve sindirim enzimlerinin karışımından (yüzde 1) oluşur.

Ağzınızda bulunan üç ana salgı bezi ve çok sayıda küçük salgı bezleri tarafından üretilir. Parotis, submandibular ve dil altı bezleri olarak adlandırılan üç ana salgı bezi, üretilen toplam tükürüğün yüzde 90'ını sağlarken, kalan yüzde 10’luk kısmı da küçük salgı bezleri tarafından salgılanır.

Uyarılmamış bir durumda (örneğin yemek yemediğiniz zamanki dinlenme durumu), toplam tükürük hacminin yaklaşık üçte ikisi submandibular bezler tarafından üretilir. Parotis bezi uyarı altında (genellikle çiğneme veya tat alma uyarısıyla) devreye girer ve bu durumda ağızdaki tükürüğün yaklaşık yüzde 50'sini oluşturur. Ancak, dil altı bezleri hem uyarılmamış hem de uyarılmış durumda tükürüğün küçük bir kısmına katkıda bulunur.

2.000 yıldır ilgi odağı

Tükürük, 2.000 yılı aşkın bir süredir dünya çapında tıbbi geleneklerde önemli bir yere sahip. Geleneksel Çin tıbbının eski uygulayıcıları, vücutta aynı kaynaktan geldikleri için tükürük ve kanın “kardeş” olduğuna inanıyorlardı. İncil dahil olmak üzere kutsal kitaplarda da tükürüğün dahil olduğu mucizeler yer alıyor. On dokuzuncu yüzyılın sonlarında bile, tükürüğün iyileştirici olduğu söylenen özellikleri bazı doktorlar tarafından önemli sayılıyordu.

Tükürüğün tedavi edici bir madde olduğuna artık inanmıyoruz ancak bu durum, onun modern tıpta bir amacı olmadığı anlamına gelmiyor. Günümüzde, vücudun genel sağlık durumu hakkında önemli içgörüler sağlayabildiği için tükürük önemli bir teşhis aracı rolüne sahip. Tükürük, pek çok bileşenden oluştuğu için hastalıkları tanımlamanın yanı sıra hastalığın ilerlemesini izlemek ve tahmin etmek için yararlı olan çeşitli hastalık sinyali biyobelirteçleri içerebiliyor.

Ayrıca, kanın aksine invazif olmayan yöntemlerle kolaylıkla örnek alınabilmesi de analiz edilmesini kolaylaştırıyor. Hatta tükürüğü prostat kanserinin bir göstergesi olarak kullanmak için teknikler bile var.