Güneş'in "ölmesine" ne kadar zaman kaldı?
Güneş sonsuza kadar var olmayacak ve onun "ölümü" Dünya'nın da sonu anlamına gelecek. Peki ama kendimize yaşayacak başka bir gezegen bulmamız gerekmeden önce ne kadar zamanımız var?
Asteroitler ve benzerleri Dünya için sürekli bir tehdit olsalar da, gezegenimiz için şimdilik bu tehdidin çok büyük olduğundan bahsedemeyiz. Elbette insanlığı tehdit eden tek tehlike bu değil. Dünya’nın yok olmasına sebep olabilecek en büyük tehlike, Güneş'in "ölmesi" olabilir.
Güneş’in ne zaman ömrünün sonuna geleceği sorusuna birkaç farklı şekilde yaklaşılabilir. Güneş, yapısında birleştirebileceği malzeme kalmadığı zaman bir beyaz cüceye dönüşecek. Hatta, şu anda gördüğümüz formundan çok daha uzun bir süreyi beyaz cüce evresinde geçirecek.
Beyaz cüce dönemi
Eğer bu beyaz cüce evresini yıldızın yaşamının bir parçası olarak sayarsanız, Güneş’in rahatlıkla 100 milyar yıl daha yaşayacağını söyleyebiliriz. Ancak beyaz cüceler, yavaş bir şekilde soğudukları ve yaşamlarının bir önceki evresinde ürettikleri enerjiyi serbest bıraktıkları için genellikle ölü yıldızlar olarak adlandırılır. Başka bir deyişle, bir yıldızın “yaşıyor” olması için enerji üretebiliyor olması gerektiği ve bu yüzden Güneş’in aktif evresi sona erdiğinde ölü sayılabileceği açık.
Bir yıldızın ömrünü belirleyen temel özelliği kütlesidir. Daha büyük yıldızlar çok daha sıcaktır ve küçük olanlara göre orijinal gazlarını çok daha hızlı bir şekilde tüketirler. Yani, Güneş’le aynı zamanda doğan daha büyük yıldızlar şu anda çoktan orijinal gazlarını tüketerek beyaz cücelere dönüşmüş durumdalar. Çok daha büyük olan yıldızlar ise ömürlerini daha da hızlı bir şekilde tamamlamış, milyarlarca yıl önce süpernova yaşamış ve artık nötron yıldızları veya kara delikler haline gelmişlerdir.
Yaş 4,5 milyar, yolun yarısı...
Şu andaki bilimsel tahminler, Güneş kütlesindeki tek bir yıldızın yaklaşık 9 milyar ile 10 milyar yıl civarında bir ömrü olduğunu öneriyor ve bizim Güneşimiz, şu anda bunun 4,5 milyar yılını geride bırakmış durumda. Yani yolun yarısına gelmiş gibi görünüyor.
Bir yıldızın ömrünü etkileyen, başka yıldızlarla karşılaşma gibi diğer durumlar da var. Ancak Güneş, yeterince yakınında başka bir yıldız olmadığı için bu kaderden kurtulmuş gibi görünüyor.
Güneş ölmeden önce çekirdeğindeki hidrojenin tamamını tüketecek, sonra helyum-karbon füzyonunu başlatacak ve etrafındaki kabukta hala hidrojen füzyonu gerçekleştirecek. Bu aşamada şişmeye başlayarak, Güneş’in şu anki seviyesinden daha soğuk ama çok daha büyük olan bir kırmızı deve dönüşecek. Güneş’in bu genişlemesi sırasında Dünya’yı tamamen yutması ve gezegenimize ait tüm izleri silmesi mümkün olabilir. Ancak başka bir teoriye göre, bu genişleme sırasında Güneş’ten gelen basıncın artması ve gezegenimizin daha uzak bir yörüngeye taşınması da mümkün olabilir. Ne yazık ki, her iki senaryoda da Dünya gezegeni tanınamayacak kadar değişecek (veya yıldızı tarafından yutulmuş olacak). Devasa, şişkin Güneş’in hemen dışındaki bir yörüngede hayatta kalacak bir Dünya, Merkür’ün şu andaki halinden daha sıcak olacak ve tamamen yaşama elverişsiz bir hale dönüşecektir.
Ancak Dünya’daki yaşam böyle dramatik bir değişimle mücadele etmek zorunda kalmayacak. Güneş, bu dönüşümden önce bile daha fazla ısı ve ışık yaymaya başlayacak. Teknik olarak, şu anda da Güneş ısınmaya devam ediyor ancak bu sıcaklık değişimleri, son 50 yılda gezegenimizde yaşanan ısınmaya göre yaklaşık bir milyon kat daha yavaş.
Dünya kurtulabilir mi?
Dünya, insanlığın veya yerimizi alacak başka bir uygarlığın herhangi bir katkısı olmadan bile yavaş bir şekilde ısınacaktır. Yeterince gelişmiş bir uygarlık bu ısınmayı yavaşlatmak için dev bir uzay şemsiyesi gibi bir yöntemle gezegenimizin bu ısınmadan etkilenme seviyesini yavaşlatabilir ancak bu tür bir yöntem, muhtemelen gezegenimize en iyi ihtimalde sadece birkaç milyon yıl daha kazandıracaktır. Eğer gelecekte, şu anki fizik algımızın dışında sıra dışı bir durum yaşanmazsa insanlığın veya yerimizi alan uygarlığın gezegenimizi terk ederek diğer gezegen, uydu veya yıldız sistemlerine göç etmesi gerekecektir.
Böyle bir geleceğe hazırlanmak için ne kadar vaktimiz olduğu ise, gelecekteki insanların ısınmaya karşı ne kadar toleranslı olacaklarını düşündüğünüze ve uygulanabilecek soğutma yöntemlerin ne kadar etkili olacağına bağlı. Eğer insanlık olarak bu geleceğin çok daha öncesinde gezegenimizi yaşanamayacak kadar sıcak hale getirmezsek, sadece Güneş’in ısınmasının etkisi altında Dünya’nın en azından 500 milyon yıl daha yaşanabilir kalacağından emin olabiliriz. Ancak bir milyar yılı geçmesi pek mümkün gözükmüyor.