Greenpeace'in raporu korkutuyor: Plastik geri dönüşümü aslında koca bir yalan mı?

Greenpeace ABD'nin bildirdiğine göre, geçtiğimiz yıl ABD'deki plastik evsel atıkların yüzde 6'sından daha azı geri dönüştürüldü. Circular Claims Fall Flat Again başlıklı rapor, ABD'deki hanelerin 2021'de tahmini 51 milyon ton plastik atık ürettiğini ve bunun yalnızca 2,4 milyon tonunun (yaklaşık yüzde 5 ve 6 arası) geri dönüştürüldüğünü gösteriyordu.

Bu sayı, 2014'teki yüzde 9,5 ve 2018'deki yüzde 8,7 oranlarından çok daha kötü.

Ancak raporda, bu plastik atığın çoğunun geri dönüştürülmüş olarak rapor edilmiş olmasına rağmen, aslında daha sonra yakıldığı veya atıldığı Çin'e ya da güneydoğu Asya'ya gönderildiği iddia ediliyor.

Rapora göre, yaygın olarak kullanılan birçok plastik türü büyük ölçekte geri dönüşüme girmiyor. Farklı plastik türlerini, ambalajın üzerinde bulunan ok üçgeni şeklindeki geri dönüşüm sembolü üzerinde yer alan sayılara bakarak tanımlayabilirsiniz. Örneğin, bir PET'i (polietilen tereftalat) ve iki soda şişeleri ve ev ürünleri yapımında yaygın olarak kullanılan plastikler olan HDPE’yi (yüksek yoğunluklu polietilen) tanımlıyor.

Rapor, ABD'de faaliyette olan 375 geri dönüşüm tesisi tarafından yalnızca PET ve HDPE plastik şişelerin yaygın olarak kabul edildiğini iddia ediyor. PET ve HPDE dışındaki diğer plastiklerin çoğunun ise asla geri dönüşüme ulaşmadığı söyleniyor.

Her plastik geri dönüştürülemiyor

İnsanların plastiklerini geri dönüşüm kutularına atmasına rağmen bu çöplerin çoğu geri dönüştürülemez. Buradaki sorun, plastik atıkların toplanmasının son derece zor olması ve geri dönüşüm için ayrıştırılmasının neredeyse imkansız olabilmesi. Ayrıca pek çok plastik ürün toksik veya biyolojik malzemelerle de kirlenmiştir, bu da güvenli bir şekilde geri dönüştürülemedikleri anlamına gelir. Diğer durumlarda ise geri dönüştürmek ekonomik olarak uygun olmayabilir ve çöp olarak bir kenara bırakılmaları daha ucuzdur.

Raporda, geri dönüşüm sürecinden geçen plastiklerin çoğunun gerçek anlamda geri dönüştürülmediğini de iddia ediliyor.

Ellen MacArthur Vakfı'nın Yeni Plastik Ekonomisi (EMF NPE) girişimi tarafından belirlenen tanımlara göre, bir öğenin "geri dönüştürülebilir" sınıflandırmayı alabilmesi için yüzde 30 geri dönüşüm oranına sahip olması gerekir. Ancak, ABD'deki en yaygın plastikler - PET ve HDPE - sırasıyla yüzde 20,9 ve yüzde 10,3 yeniden işleme oranlarına sahip. Diğer tüm plastik türleri ise yüzde 5'in altındaki yeniden işleme oranlarıyla daha da geride kalıyor.

Raporda, “Kısacası, ABD'deki hiçbir plastik ambalaj türü, EMF NPE'nin 'geri dönüştürülebilir' tanımını karşılamıyor” deniliyor.

Büyük şirketler doğru söylemiyor mu?

Rapor, plastik geri dönüşümünün plastik üreticileri, endüstriyel gruplar ve küresel şirketler tarafından yayılan bir “efsane” olduğu sonucuna varıyor. Greenpeace, büyük şirketlerin, plastik kirliliği sorununun, gerçekte durum çok daha karmaşıkken geri dönüşüm yoluyla kolayca çözülebileceği fikrini yaydıklarına inanıyor.

Bu nedenle kuruluş, tek anlamlı çözümün gezegenin kendisini plastik ürünlerden mümkün olduğunca uzak tutmak olduğunu savunuyor.

Greenpeace ABD kıdemli plastik kampanyacısı Lisa Ramsden, yaptığı açıklamada “Coca-Cola, PepsiCo, Nestlé ve Unilever gibi şirketler, on yıllardır plastik atıklara çözüm olarak plastik geri dönüşümünü teşvik etmek için endüstri ön gruplarıyla birlikte çalıştı. Ancak veriler açık: Pratikte çoğu plastik geri dönüştürülemez. Gerçek çözüm yeniden kullanım ve yeniden doldurma sistemlerine geçmektir” diyor.

Ayrıca Ramsden, “Plastik kirliliği konusunda bir karar noktasındayız. Şirketlerin plastik musluğu kapatmasının zamanı geldi. Amerikan halkını yeşile boyamaya ve yanlış yönlendirmeye devam etmek yerine, endüstri bu Kasım ayında tarihin doğru tarafında durmalı ve üretimi önemli ölçüde azaltarak ve yeniden doldurma ve yeniden kullanımı artırarak sonunda plastik çağını sona erdirecek iddialı bir Küresel Plastik Anlaşmasını desteklemeli” diyerek harekete geçmek gerektiğine vurgu yapıyor.