Gizlenerek Arama Yöntemleri

Daha önceden Ufak Google İpuçları yazımızda Google'ın aslında bizi izlediğini ve internette onların üzerinden attığımız her adımın takip edildiğini söylemiştik. Ardından da "Gizli dolaşmanın imkanı var mı?" diye sorgulayıp bazı basit çözüm yollarını aktarmıştık. Şimdi ise günü kurtaran bu basit çözüm yollarını genişletelim ve internette yürüyüp izinizi belli etmemeniz için yapabileceklerinize birlikte bir göz atalım.

Hatırlayacağınız gibi Google kısa bir süre önce arama işleminin gizliliğiyle ilgili politikasını değiştirmiş ve belirli bir süre geçtikten sonra kayıtların kime ait olduğunun artık tutulmayacağını (anonim olarak tutulacağını) açıklamıştı.

Elbette bu durum biraz da olsa kullanıcıların gizliliği konusunda bize yardımcı oluyor. Ancak halen şu bahsi geçen 18 veya 24 aylık süre içerisinde Google üzerinde her yaptığınız hareket izlenebiliyor.

Ne önemi var?

Aslında Google üzerinde hesap açarken bu durumu daha en başından, uzun uzadıya giden kullanıcı sözleşmesini okuyup kabul ederek onaylıyorsunuz. Ancak hesap açmasanız dahi, zaman içerisinde siz arama motorunu kullandıkça karşınıza çıkan reklamlar veya size yapılan yönlendirmeler rahatsızlık verebiliyor. Bu da insanda "izleniyorum" düşüncesini oluşturuyor.

Tabii ki bir ölüm kalım meselesi değil. Ancak bunun kişisel özgürlüğünüzle doğrudan ilişkisi var diyebiliriz. Başka birisiyle yaptığınız özel bir telefon konuşmasının dinlenmesi, yazdığınız mektubun başkaları tarafından okunması ve benzeri durumlardan pek de farklı değil.

En büyük tehdit unsuru

En büyük tehdit unsuru

İnternet üzerinde kişiselliğinizle ilgili en büyük tehditler, düşünülenin aksine çerezler (cookie), casus yazılımlar (spyware) veya web sitelerinde sizin girdiğiniz sayfaları analiz eden programlardan gelmiyor. Çoğu kullanıcı farkında olmasa da ana tehdit unsuru yaptığınız her bir aramayı kayıt altına alan arama motorları.

Arama yaptığınız kelimeler, arama sonuçları üzerine tıklayarak ziyaret ettiğiniz siteler, harcadığınız zaman ve IP adresiniz gibi pek çok bilgi veri tabanlarına aktarılıyor. Bu da karşı tarafa kim olduğunuz, nelerden hoşlandığınız veya hoşlanmadığınız ve internet üzerinde neler yaptığınız gibi önemli ipuçları veriyor.

Devlet iz peşinde

Arama kayıtlarında nelerin yer aldığı hükümetler tarafından denetlenip içeriği incelenebiliyor. Tabii ki uygun gördükleri yerlerde bu kayıtları kullanma şansları da var.

Zaman zaman istemeyerek de olsa Ağustos 2006'da AOL'nin başına gelen kazada olduğu gibi kayıtların herkesin görebileceği şekilde ortaya çıktığı açıklar da oluşabiliyor. Bu tarihte 650 bin kullanıcının arama geçmişleri kazara yayınlanmış ve çok kısa bir sürede internette yayılmıştı.

Çaresi var

Çaresi var

Peki bu durum için eliniz kolunuz bağlı mı? Eğer yeterince akıllı davranırsanız değil. Bir arama motoruna girip arama yaptırırken peşinen özel dünyanızdan ödün vermeyi kabul etmek zorunda değilsiniz.

Hangi arama motorunu kullanıyorsanız kullanın, az sonra okuyacağınız ipuçlarıyla arama işlemini gizli kılmanız mümkün. Bazıları paranoya seviyesinde görülebilecek olsa da sonuçta izinizi kaybettirmenize yarayacak yollar.

Size belki de "yok artık!" dedirtecek bu yolları okurken gerçekten ne istediğinize daha kolay karar vereceksiniz.

Sisteme giriş yapmayın, araçları kullanmayın

Arama yapacağınız arama motorunun sistemine üye olup bir hesap oluşturduysanız veya sundukları bir aracı kullanıyorsanız aslında onların işini kolaylaştırmışsınız demektir. Çünkü artık yapacağınız aramalar doğrudan sizin kimliğiniz altında toparlanacaktır.

Aklınıza bu sistemlere hiç üye olmamak gelebilir. Ancak Google örneğinde olduğu gibi pek çok site e-posta hizmeti, ofis uygulamaları ve blog sayfaları gibi ücretsiz hizmetleri sunarken üye olmanızı istiyor. Bunları kullanabilmek için de sisteme giriş yapmanız şart. Sayfaya bir kere girdikten sonra da aynı sitenin arama motorunda arama yaparsanız arama işlemleriniz rahatlıkla kaydedilebiliyor.

Size tamamen bu sitelere üye olmayın demek haksızlık olur. Ancak üyeyseniz ve arama yapacaksanız, sistemden çıktıktan sonra arama işlemini yapmanız korumayı bir adım öteye taşıyacaktır. Yani eğer doğrudan izlenmeyeyim istiyorsanız Gmail hesabınız açıkken Google'da arama yapmaktan kaçının.

Birden fazla tarayıcı kullanmak

Birden fazla tarayıcı kullanmak

Elbette az önce okuduklarınız uygulamaya geçildiğinde pek pratik değil. Kullanımı biraz zahmetli. İşi daha da kolaylaştırmak için iki farklı internet tarayıcısı kullanabilirsiniz. Böylece birinde Gmail hesabınız açık kalır diğerinde de arama işlemini yapabilirsiniz. Daha önce bahsettiğimiz yazımızdaki anonim olmanıza yarayan işlemleri de ek koruma olarak uygulayabilirsiniz.

İki tarayıcı kullanma fikri de hoşunuza gitmediyse tarayıcınızda farklı profiller oluşturma yoluna gidebilirsiniz.

Internet Explorer için Araçlar > İnternet Seçenekleri > İçerik sekmesi altında profil bilgileri yer alıyor. Ancak birden fazla profil oluşturma şansınız yok.

Firefox için ise tüm Firefox pencerelerini kapattıktan sonra Başlat > Çalıştır diyerek ilgili satıra firefox.exe -ProfileManager yazdığınızda yeni profil oluşturma ekranıyla karşılaşacaksınız. Burada çok sayıda (sadece e-posta kontrolü, sadece arama yapmak, sadece genel sörf işlemi için gibi) profil oluşturabilirsiniz.

Google'dan saklanmak 1

Google'dan saklanmak 1

İnternetteki kullanıcıların çok büyük bir kesimi (ve muhtemelen siz de) arama işlerini Google üzerinden hallediyor. Bu da kesinlikle izlendiğinizi gösteriyor. Çünkü Google tüm aramaların kayıtlarını tutuyor. Hesabınıza bağlanıp sisteme girmeseniz dahi tarayıcınızın her oturumunda çerezler yardımıyla bir takip işlemi gerçekleştiriliyor.

Elbette Google'a girmeden önce tarayıcınızdaki tüm çerezleri elle veya menüdeki seçenek yardımıyla temizliyor olabilirsiniz. Ancak bu da pek kullanışlı bir yol sayılmaz. Çünkü çerezler zaman zaman işe yarar bilgileri de tutuyorlar. Örneğin sitelerdeki hesabınıza otomatik olarak girmenize yardımcı oluyorlar veya sitedeki ayarlarınızın bilgisini saklayıp bir sonraki ziyaretinizde bu ayarlarla sayfanın açılmasını sağlayabiliyorlar.

Çerezlere engel koymak

Yine de korunmanın en basit yolu sadece Google'ın bilgisayarınıza çerez bırakmasına engel koymak. Bu da tarayıcıdan tarayıcıya değişiklik gösterebiliyor.

IE7'de bu işlem Araçlar > İnternet Seçenekleri > Gizlilik sekmesinden site ekleyerek yapılıyor.

Firefox'ta da Araçlar > Seçenekler > Gizlilik sekmesinden yine site ekleyerek aynı işi gerçekleştirebilirsiniz. Diğer tarayıcılarda da benzer işlem için hemen hemen aynı menüler üzerinde ilgili seçenekler yer alıyor.

Bu alanlara google.com veya dilediğiniz başka bir sitenin adresini girebilirsiniz.

Google'dan saklanmak 2

Google'dan saklanmak 2

Google çerezlerini engelleme işleminin bazı sakıncaları da var tabii ki. Eğer Gmail gibi bazı hizmetleri kullanıyorsanız, çerezlere izin vermediğiniz için sayfalar sizi uyaracak ve hizmeti kullanmak için çerezlere izin vermek durumunda kalacaksınız.

Ayrıca Google'ın RSS okuyucusu Google Reader veya Google Groups gibi pek çok hizmeti de sisteme bağlanmayı gerektiriyor. Ne kadar çok uygulamaya giriş yaparsanız Google da sizden o kadar kolay bilgi toplayabiliyor.

Eğer mutlaka izlenmeyi zorlaştırmak istiyorum derseniz her bir servis için farklı hesap oluşturabilirsiniz. Böylelikle tek seferde ilgi alanlarınızın kolaylıkla belirlenmesinin önüne geçmiş olursunuz.

Ancak Google'ın o kadar fazla hizmeti var ki, hangi birinden çıkıp arama yapacaksınız bilinmez. Listenin uzunluğunu görmek için Wikipedia'da A'dan Z'ye sıralanmış onlarca uygulamaya göz atmanızda fayda var.

Düzenli olarak IP değiştirin

Düzenli olarak IP değiştirin

Arama motorları izleme işlerinde, kullanmış olduğunuz IP adresini baz alarak veri toplama işini gerçekleştirirler. Böylelikle aynı IP adresinden yapılan aramaları bir araya getirerek yaptığınız işlemler hakkında bilgi sahibi olurlar. Bundan kurtulmanın basit bir yolu IP adresinizi sürekli olarak değiştirmektir.

Geniş bant internet bağlantılarında genellikle dinamik IP adresleri kullanılır. Bu adresler de uzunca bir süre sizin bilgisayarınıza atanır ve kalır. Yeni bir IP adresi almak için kablo veya ADSL modeminizi kapatın ve birkaç dakika böyle kalmasını sağladıktan sonra tekrar açın. Böylelikle eski IP adresinizden kurtulup yeni birini almış olacaksınız.

Eğer statik IP adresi kullanıyorsanız (genellikle iş yerlerinde veya statik IP adresi isteyen ADSL kullanıcılarında olduğu gibi) bu yöntemi uygulama şansınız yok. Bunun yerine daha önceki yazımızda bahsi geçen anonim sörf yapma yollarını deneyebilirsiniz.

Ixquick bir seçenek olabilir

Kişisel bilgilerinizin kullanılmayacağına dair garantili bir yol arıyorsanız ixquick kullanabilirsiniz. Bu arama motoru, arama sonuçlarınıza dair geçmişleri tutmadığına dair size garanti veriyor. Site üzerinden yapılan tüm aramalar en geç 48 saat içerisinde tamamen siliniyor. Böylece basit bir şekilde farklı ellere bilgilerinizin geçmesinin önüne geçiyorsunuz. Her ne kadar biraz Tarzanca olsa da (ben var korumak senin mahremiyet :) gibi) sitenin Türkçe desteği de var.

Sitede kayıtların neden 48 saat süreyle tutulduğu konusunda yapılan açıklamada ise sistemin düzgün işleyişi için gerekli olduğuna dikkat çekiliyor. Sunuculara yapılacak herhangi bir saldırı durumunda ilgili korsan saldırının nereden geldiğini belirlemek için 48 saatlik sembolik bir süre belirlendiği ifade ediliyor.

Eskiden çerezlere izin veren site güvenliği artırmak için artık hem IP adreslerini hem de çerez bilgilerini tamamen siliyor.

Kişisel bilgilerinizi aramayın

Kişisel bilgilerinizi aramayın

Çoğumuz Google arama çubuğuna kendi adımızı yazıp bakalım hakkımda neler varmış diye merak ederiz. Zaman zaman bu işlemi yaptığımızda adımız, adresimiz ve hatta belki de telefonumuz gibi bilgileri aratırız.

Tüm bunlar takdir edersiniz ki arama motorlarına en özel bilgilerin birinci elden verilmesini sağlar. Daha da kötüsü bilgi hırsızlığı durumunda size dair pek çok veri bu kişilerin ellerine geçecek olabilir. Gerekli olduğu durumlar dışında mümkün olduğu kadar bu özel bilgileri aratmamaya özen gösterin.

Bedava internete bağlantı noktaları

İşi paranoya seviyesine getirecekseniz ev veya iş yerinizdeki bilgisayarlarda kişisel bilgileri aratmayın. Dışarıda herhangi bir ücretsiz internet bağlantı noktası veya herhangi bir internet kafe bulup aramaları burada gerçekleştirin. Böylelikle yaptığınız aramaya dair IP adresi üzerinden ev adresi takibini de imkansız hale getirmiş olursunuz.

Tabii ki ortak alanlarda internete bağlanmanın da sakıncaları yok değil. Muhtemelen bu alanlarda bağlantıyı yapacağınız dizüstü bilgisayarınız sağlam bir güvenlik duvarına ve başkaları tarafından erişimi engellenmiş korumalara sahip olmak zorunda. Eh artık bu duruma da gülü seven dikenine katlanır diyelim.

İnternet servis sağlayıcınız

İnternet servis sağlayıcınız

Bugünlerde hemen herkes ADSL veya kablolu internet bağlantısı kullanıyor. Bağlantı için internet hizmetini sağlayan şirketiniz de size bir IP adresi veriyor. Bunun anlamı şu, şirketinizin sizi rahatlıkla takip edebileceği gerçeğiyle karşı karşıyasınız.

Bu şirketlere ait portal veya arama siteleri de az önce okuduğunuz benzer bilgi toplama işlerini teker teker gerçekleştiriyorlar. Ellerine daha fazla bilgi vermek istemiyorsanız bu sayfalar üzerinden arama yapmaktan kaçınmalısınız.

Böyle internet çekilir mi?

Okuduğunuz ve daha önce de belirttiğimiz gibi bazı maddelerden sonra insanın "e yok artık" diyesi geliyor.

Bu kadar ince düşünmek internetteki problemlerden bizi kurtarıyor mu yoksa insanı yeni psikolojik problemleri olan bir hale mi getiriyor tartışılır. Ama bunca yıllık bilgisayar ve internet kullanımım süresince tanıdığım ve tüm bu anlatılanlardan çok daha fazlasını yapan arkadaşlarım olduğunu söyleyebilirim.

Bana kalırsa "bu kadar" ince eleyip sık dokumak doğru değil. Ancak bir gerçek var ki o da internette dolanırken birilerinin bizi rahatlıkla izleyebildiği. Bu gerçeği kabullenip yolunuza devam etmek veya kişisel bilgilerinizi korumak için alternatif yollar aramak ise size kalmış.