Garip ama gerçek: Everest Dağı her yıl daha da yükseliyor
Dünyanın en yüksek zirvesi olan Everest'in her yıl daha da yükseldiğini biliyor muydunuz? Kulağa garip gelse de, aslında bu durumun basit bir açıklaması var.
Everest Dağı'nın, çevresindeki Himalaya zirvelerinden yaklaşık 304 metre daha yüksek olması ve bu farkın giderek artması bilim insanlarının dikkatini çekiyor. Bir araştırma ekibinin yani bir çalışması ise, bu kadar büyük bir farkın neden oluştuğunu en sonunda bulmuş olabilir.
Çalışmaya göre, dağın etrafındaki toprak aşınıyor ve dağı yukarı doğru itiyor. Birkaç gün önce Nature Geoscience’da yayınlanan bir araştırma, Everest Dağı’nın yılda 2 mm’ye kadar büyüdüğünü gösteriyor. Belirtilene göre, dağın 8.849 metrelik zirvesi son 89.000 yılda 15 m ile 50 m arasında yükseldi.
University College London araştırmacısı ve çalışmanın ortak yazarı Adam Smith, bir üniversite duyurusunda “Everest Dağı, efsane ve mitlerin dağları arasında dikkat çekici bir dağdır ve hala büyüyor” diyor ve ekliyor: “Araştırmamız, yakındaki nehir sistemi derinleştikçe, malzeme kaybının dağın daha da yukarı doğru çıkmasına neden olduğunu gösteriyor.”
Dağın doğusunda, daha sonra Kosi Nehri sistemiyle birleşen Arun Nehri bulunuyor. On binlerce yıl boyunca Arun Nehri, kıyılarını aşındırarak tortuları nehrin aşağısına doğru taşıdı. Çin Jeoloji Bilimleri Üniversitesi yer bilimcisi ve çalışmanın ortak yazarı Jin-Gen Dai, aynı duyuruda “Akıntının yukarısındaki Arun Nehri, düz bir vadi ile yüksek irtifada doğuya doğru akıyor. Daha sonra aniden güneye Kosi Nehri olarak dönüyor, yüksekliği düşüyor ve daha dik hale geliyor,” diyor ve devam ediyor: “Bu benzersiz topografya, istikrarsız bir durumu gösteriyor ve muhtemelen Everest’in aşırı yüksekliğiyle ilişkili.”
GPS ölçümleri, son yıllarda dağın büyümesinin, uzun vadeli eğiliminden daha fazla olduğunu ortaya koyuyor. Ekip, dağın büyümesini izlemek için sayısal bir model geliştirdi ve yaklaşık 89.000 yıl önce Arun Nehri’nin Kosi Nehri ağıyla birleştiği sonucuna vardı. Bu gerçekleştiğinde, ikinci ağ daha fazla su alarak nehir kıyılarında meydana gelen erozyon miktarını artırdı ve dağların yükselmesini hızlandırdı.
Ayrıca bu durum Everest ile sınırlı değil. Araştırmacılara göre, yükselme dünyanın dördüncü ve beşinci en yüksek zirveleri olan Lhoste ve Makalu’da da gerçekleşiyor. Üç zirvedeki yükselme oranları benzer olsa da, Arun Nehri'ne en yakını olduğu için Malaku’da biraz daha fazla oluyor.