Facebook'un Şaşırtıcı Gizli Deney Geçmişi
Facebook'un geçtiğimiz yıllar içerisinde kullanıcıları üzerinde yaptığı bu gizli deneyler, eminiz sizi şaşırtacak. Üstelik biraz da endişelendireceği kesin.
Facebook'un para kazanması için sadece kayıtlı kullanıcı
sayısını artırması yeterli değil. Bu kullanıcıların aynı zamanda
aktif ve katılımcı olmaları da gerekiyor. Sosyal ağ
devi, bunu sağlayabilmek için, hangi bağlantılara tıklama
ihtimalinizin daha yüksek olduğunu, hangilerine tıklama
ihtimalinizin düşük olduğunu bilmek istiyor.
Peki Facebook bu bilgileri nasıl topluyor? Her ne kadar günümüzde gizlilik ve mahremiyet kaygıları nedeniyle işler bu kadar ileriye gidemese de, geçmişte Facebook, çeşitli "gizli" deneyler yapıyordu. Amaç ise çok basitti: Beğendiğiniz sayfaları ve gönderileri analiz etmek. Yapılan gizli deneylere, psikolojik deneyler de diyebiliriz aslında.
Evet, Facebook'un kullanıcıları üzerinde sosyal testler gerçekleştirdiği doğru. Bu testlere farkında ve gönüllü olmadan, siz de katılmış olabilirsiniz. Bunu anlamanın kesin bir yolu yok.
İşte Facebook'un geçtiğimiz yıllarda yaptığı ama herkesin bilmediği şaşırtıcı testler...
1. Muazzam Ölçekte Duygusal Bulaşma
Katılan insan sayısı: 689.003
Facebook veri bilimcileri, yaklaşık 690.000 kullanıcının haber kaynağını manipüle ederek bazılarına daha pozitif, bazılarına daha negatif güncellemeleri gösterdi. Tüm bunlar, kullanıcıların nasıl etkilendiğini görmek içindi.
Facebook'un bulgularına göre duygularımız, Facebook'ta gördüklerimizden gerçekten de etkileniyor. Ancak çoğu kişiye göre Facebook, gizliliğimizi çiğnemiş, bununla kalmayarak etik olmayan bir harekette bulunmuştu.
2. Sosyal Reklamcılıkta Sosyal Etki
Tarih: 2011
Katılan insan sayısı: 29 milyon
Facebook bu araştırmada arkadaşlarınız tarafından onaylanan reklamların daha etkili olup olmadığını araştırıyordu. Kullanıcılara gösterilen reklamları bir kısmı, "Umut bunu beğendi" gibi bir ibareyle sunuldu ve hangisinin, ne kadar tıklandığı ölçüldü.
Araştırmaya göre arkadaşınızla bağınız ne kadar güçlüyse, bağlantıya tıklama olasılığınız o kadar artıyordu. Bu araştırmanın gizliliği ihlal ettiği söylenemez.
3. Facebook Üzerinden Duygu Dağıtımı
Tarih: 2012'den önce
Katılan insan sayısı: 151 milyon
Bu testte Facebook, duygusal halinizin arkadaşlarınız etkileyip etkilemediğini bulmaya çalışıyordu. Firma bunun için bir milyon kişinin durum güncellemelerine baktı ve bunların pozitif olup olmadığını tespit etti. Ardından durum güncellemelerinin bu kullanıcıların 150 milyon arkadaşını nasıl etkilediği incelendi.
Araştırmanın yapıldığı üç gün boyunca araştırmacılar, pozitif güncellemelerin negatif güncellemeleri bastırdığını veya tam aksinin olduğunu fark ettiler. Facebook'ta pozitif bir şey paylaştığınızda, 100 arkadaşınızdan üçü, aynısını yapıyordu (araştırmaya göre normalde yapmıyordu).
Bu araştırmayla gizliliğimizin ihlal edilip edilmediği tartışılabilir. Bu testin, ilk maddedeki büyük duygu manipülasyon testine yol açtığına inanılıyor.
4. Öz-sansürleme
Katılan insan sayısı: Yaklaşık 4 milyon
Facebook, 5 karakterden uzun olan ancak yazıldıktan sonra 10 dakikada gönderilmeyen her gönderiyi izledi.
Firma, kullanıcıların yüzde 71'inin "kendini sansürlediğini" oraya çıkardı. Diğer birçok kullanıcı ise gönderilerini paylaşmadan önce düzenlemeyi tercih etti.
Burada Facebook'un gizlilik ihlalinde bulunduğu söylenebilir. Facebook'un paylaştığınız şeylerin yanında, paylaşmadıklarınızın kaydını tutması, son derece sinir bozucu.
5. Çevrimiçi Paylaşımda Seçme Etkisi
Tarih: 2012'de iki ay boyunca
Katılan insan sayısı: 2 milyon
Araştırmanın ana amacı, satın alma düşüncelerinizi paylaşmanın, arkadaşlarınızın satın almalarını etkileyip etkilemediğini bulmaktı. Facebook, belirli kullanıcılara özel indirimler ve ücretsiz şeyler sunmaya başladı. Teklifi kabul ettiğinizde bu, arkadaşlarınızla otomatik olarak paylaşılıyor veya tercih size bırakılıyordu. İkinci gruba, istedikleri şeyi paylaşıp paylaşmamakta karar vermelerini sağlayacak bir düğme sunuluyordu.
Araştırma, teklifleri listenizdeki tüm arkadaşlarınız gördüğünde, daha çok teklif geldiğini ortaya çıkardı.
Otomatik paylaşma tüyler ürperten bir hareket ve Facebook şüphesiz bu hareketiyle gizliliğinizi yoka saydı. Araştırmaya göre kullanıcıların sadece yüzde 23'üne paylaşma tercihi soruldu.
6. Bilgi Nüfuzunda Sosyal Ağların Etkisi
Tarih: 2010 yaz ve sonbaharı
Katılan insan sayısı: 253 milyon (o sırada tüm Facebook'un yarısı)
Facebook, bilgilerin Facebook'ta nasıl yayıldığını keşfetmek üzere 75 milyon URL'ye "paylaş" veya "paylaşma" işareti ekledi. Bağlantılara haber makalelerinden iş tekliflerine birçok şey dahildi. "Paylaşma" işaretini taşıyan bağlantılar, arkadaşlarınızın haber kaynaklarında hiç görünmüyordu. Facebook'un amacı, sansürlenen bilginin bir şekilde yerini bulup bulmadığını anlamaktı.
Araştırmaya göre kullanıcılar, arkadaşlarının paylaştığı bir içeriği daha çok paylaşıyordu (büyük sürpriz). Yine araştırmaya göre uzak arkadaşlarınız, yakın arkadaşlarınıza göre sizi yeni bilgilere daha çok maruz bırakıyordu.
Bu araştırma hiç şüphesiz bir gizlilik ihlaliydi. Facebook'un bu araştırma sırasında ne kadar çok bilgiyi kasıtlı olarak sansürlediği bilinmiyor. Sadece bu bilgilerin önemsiz olduğunu ummakla yetiniyoruz.