En Son Ukrayna’da Görülen Bu Demirler Ne İşe Yarıyor? İşte Kısa Öyküsü

Çelik Kirpiler olarak da bilinen bu tank tuzakları 1930’lı yıllarda kullanılmaya başlandı. Peki ne işe yarıyorlar? Popular Science’ın konuya ilişkin makalesinde Rusya 24 Şubat’ta Ukrayna’ya saldırısına değiniliyor ve ardından şu bilgiler veriliyor...

ÇEK KİRPİSİ ADI NEREDEN GELİYOR?

Yabancı basına yansıyan haberlere göre Rusya'nın ilk saldırıları sonrası Ukrayna’daki Livov kentinde, bölge sakinleri metal tank bariyerleri montajlıyordu.

Popular Science'a göre bu kirpilerin kısa hikayesi şöyle:

I biçimindeki çelik demir kirişlerden oluşturulan bu form, “çelik kirpi” adıyla biliniyor. Bariyerin ilk versiyonları, 1930’lu yıllarda Çekoslovakya’da kurulan savunma tahkimatlarına kadar uzanıyor.

Hatta işgalci Alman kuvvetleri, bu Çek tahkimatlarının bazılarını Normandiya sahillerine çıkarma yapmadan önce bariyer şeklinde kullanmış olabilir. Bariyere “Çek Kirpisi” adını veren şey de bu.

Rusya'nın saldırılarının ilk günlerinde AFP’nin Livov’da görüştüğü Ukraynalılar, Çek Kirpisi yaptıklarını aktarıyordu.

ABD Ordusu Mühendislik Hizmetleri Daire Başkanlığı kaynaklarına göre çelik kirpiler “sağladıkları bariyer etkisi yönünden nispeten hafif yapılar” olarak tarif ediliyor. “Hızlı şekilde kuruluyor veya kaldırılıyorlar. Tekerlekli taşıtların altında dönerek bu taşıtlarda delik açmaları veya paletli taşıtları çalışamaz duruma getirmeleri için tasarlandılar. Gözlem altında tutulmadıkları ve ateş edilerek korunmadıkları sürece, düşman bunları kolaylıkla kenara çekebilir.”

ETKİN SAVUNMA YAPILIRSA VE YAPILMAZSA...

Son cümle kilit öneme sahip: Çelik kirpiler, etkin şekilde savunma yapılmazsa çok küçük bir engel. Kaldırılabilir, çekilebilir ve hatta yuvarlanabilirler. Bu sayede yol açılabilir. Fakat askerler bu çelik kirpi sırasını savunursa, piyadeler için fazladan ilave bir koruma sağlayabilir ve zırhlıların temel avantajlarından birini ortadan kaldırabilirler.

Tanklar ve zırhlı personel taşıyıcılar gibi diğer ağır taşıtlar, en etkili hallerine hareket özgürlükleri oldukları zaman ulaşırlar. Taretli bir silah güçlü bir silahtır. Düzlükler gibi açık ortamlarda, yaya piyadeler taşıtlara karşı büyük bir dezavantaj taşır.

Daha engebeli arazilerde tanklar rahat çalışamaz. Hendekler, ormanlarda gerçekleşen çatışmalar, bataklıklardan geçen dar yollar ve şehirlerdeki çatışmalar, bir tankın muharebede zorlanabileceği şartları meydana getirir. Üzerinde kirpi engelleri bulunan bir güzergâhta çatışmak mı yoksa bu bölgenin etrafından dolaşmak mı diye soracak olursanız, yön değiştirme kabiliyeti bulunan tanklar muhtemelen böyle yapacaktır.

İlerlemeleri halinde, kirpilerden birine denk gelme olasılıkları vardır. Bir tank bir kirpiye doğru sürülürse, bariyer paletlerin altında döner, aracın altına sıkışır ve tankı havaya kaldırır. Bir tank böyle bir tuzağa takılırsa, oradan çekilene kadar duran bir hedef haline gelir ve içindeki mürettebat iki seçenekle karşı karşıya kalır: Ya ateş altındayken aracı tahliye etmek ya da anti-tank silahları olan birinin onları bulmamasını ummak"

Popular Science'ın makalesine göre 1. Dünya Savaşı ve 2. Dünya Savaşı arasındaki yıllarda, ordular tank tasarımına yönelik çeşitli yaklaşımlarla deneyler yapmış ve askeri mühendisler de benzer şekilde tank engelleri tasarlamaya koyulmuştu.

Analiz şöyle devam ediyor:

2. Dünya Savaşı patlak verdiğinde, ordular tankları durdurmak ve savaş alanlarında başarı elde etmek için yeni yaklaşımlar benimsemişti. Popular Science, 1942 yılında ABD’nin Virginia eyaletinde bulunan Fort Belvoir köyünde yeni tank bariyerleri üreten ABD Ordu Mühendislerinin çalışmalarını ve Virginia Ulusal Muhafız Ordusunda çalışan tank şoförlerinin işe yarayıp yaramadıklarını görmek için tankları tekrar tekrar bu bariyerlere sürdüklerini aktarmıştı.

1943 tarihli ABD Ordusu Mühendislik Saha Kılavuzu’nda, muhtemelen bu tecrübeden yararlanılarak tankları etkisiz hale getirmek için hendeklerin, devrilmiş kütüklerin ve sütunların kullanımı gösteriliyordu. “Barikatlar” veya düşmanın ilerlemesini önlemek için yola devrilen ağaçlar da böyle bir taktik. NATO kuvvetleri bu yöntem hakkında, 2016 yılında Litvanya’da yürütülen bir tatbikat eğitiminde  kaydedilen videolu bir açıklama yayınlamıştı.

ABD Ordusu’nun hendek açmayı ve barikat kurmayı öğrettiği 1943 yılında Popular Science, tankları kurdurmak için kullanılan birkaç bariyer tipinden birinin de kirpi benzeri “bacaklar” olduğunu aktarıyordu. Diğer bariyerler arasında ise “ejderha dişi” betonlar ve piramidimsi dörtyüzeyler vardı.

DİĞER BARİYERLERDEN FARKI NE?

Çelik kirpiler, savaşlarda tank karşıtı aletler olarak varlığını sürdürdü. Bunun bir sebebi de, sahip oldukları geometriden kaynaklanan dayanıklılıkları. 

Diğer bariyerlerden uzaktan havaya uçurulabilirken, kirpilerin kaldırılması için yakına gelinmesi gerekiyor. Görevi güzergâh açmak olan taşıtlar kullanılsa bile; kirpi görüldüğü zaman civarda gizlenen, silah ya da anti tank füzeleri taşıyan ve düşman yaklaşırken onu öldürmeye hazırlanan diğer askerlerin bulunduğu akla geliyor. Bu taktik engele verilebilecek sert cevaplardan biri de, şehir bölgelerindeki muhafızların gizlenme yerlerini ortadan kaldırabilen fakat ayrıca savaş alanına dönmüş bir mahallede yaşayan sivillerin hayatını tehlikeye atan topçu destek tankları.

Bu bariyerler çoğunlukla gelecekteki şehir savaşlarına hazırlık için inşa ediliyor. Ukrayna’da konuşlandırılan kirpiler, modern savaşın gerçek üstü görüntülerini meydana getiriyor. Bunun en çarpıcı örneklerinden biri de, Kiev’deki çelik bir kirpi hattının arkasında duran Tesla marka bir elektrikli arabanın görüntüsü.

 Yazar: Kelsey D. Atherton/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.