Düz Dünyacılara, 2.300 Yıl Öncesinden Gelen Tokat Gibi Cevap
21. Yüzyıl'da halen Dünya'nın düz olduğunu savunanlar var. Ama Milattan Önce 3. Yüzyılda bile Dünya'nın yuvarlak olduğunu anlayan, hatta çapını ölçen bilim insanları olduğunu biliyor muydunuz?
Her ne kadar günümüzdeki düz-dünyacılar kabul etmiyor
olsa da, Dünya'nın yuvarlak olduğu bilgisi "modern" bir
keşif değil. Pek çok eski kültür de bu durumdan haberdardı; zira
gezegenimizin küresel olduğunu göstermek için uydulara veya
lazerlere ihtiyaç yok. Yunan matematikçi Eratosthenes
(Eratosten), Dünya'nın çapını hesaplayan bilinen ilk kişi
ve M.Ö. 3. yüzyılda yaptığı bu hesaplama zamanı için inanılmaz
derecede doğruydu.
Matematikçinin kullandığı tam yöntem bilinmiyor ancak basitleştirilmiş bir sürümü Yunan gökbilimci Cleomedes tarafından anlatılıyor. Söylenilene göre Eratosthenes, İskenderiye ve Syene (Asvan) arasındaki mesafenin 5.000 Mısır stadyası (stadyum – yaklaşık 157,5 metre) olduğunu biliyordu. Ayrıca iki şehrin aynı meridyen üzerinde olduğunu (ki aslında değiller) ve Asvan'ın Yengeç dönencesinde olduğunu (yakın, ancak tam değil) varsaydı.
İşlemin geri kalanı ise geometri ve iyi zamanlamadan oluşuyor.
Yaz gün dönümünde güneşin tam tepede olduğu öğle vakti Syene'de
yere dikilen bir çubuğun hiç gölgesi olmayacakken, aynı sırada
İskenderiye'deki bir çubuk, Güneş'in ışınlarının eğimine bağlı
olarak belirli uzunluktaki bir gölgeye sahip oluyor.
Eratosthenes bu açıyı ölçtü ve çevrenin ellide biri olduğunu hesapladı. İskenderiye ve Syene arasındaki mesafenin 5.000 stadya olduğunu bildiği için de, Dünya'nın çevresinin tamamının bunun 50 katı, yani 250.000 stadya olması gerekiyordu. Bu sayı da modern yöntemler ile belirlenen gerçek ölçünün %1,4'üne kadar doğru...