2.000 yıl yaşayan bile var: İşte Dünya'nın en uzun yaşayan hayvanları

Grönland köpekbalığı, uzun ömürlü hayvanların arasında akla ilk gelenlerden biridir. Dünyadaki en uzun ömürlü omurgalılar olarak, Arktik’teki soğuk evlerinde inanılmaz derecede yavaş gelişirler. Ancak Dünyadaki en uzun yaşayan hayvanlar söz konusu olduğunda, bu köpekbalıkları tek değildir.

Okyanus quahogu, yaklaşık 5 santimetre boyuta ulaşan oldukça sıradan görünümlü bir istiridyedir ve bu boyuta ulaşmaları 200 yıldan fazla sürebilir. Kayıtlara geçen en yaşlısı 507 yaşındaydı, Grönland köpekbalığını geride bırakıyordu ve bu durum onu bilinen en eski koloni dışı hayvan haline getirdi.

500 yıldan uzun süre yaşayan hayvanların olması kulağa şaşırtıcı gelebilir, ama gerçekten varlar. Şimdi gelin, Dünya’mızdaki diğer uzun ömürlü hayvanlara birlikte göz atalım...

Minivan büyüklüğünde bir sünger

Bilim insanları, 2015 yılında Hawaii açıklarındaki Papahānaumokuākea Deniz Ulusal Anıtı yakınında deniz yüzeyinin 2.133 metre altında, kaydedilen en büyük süngeri keşfettiler. Bu devasa koloni organizmaları yavaş büyüyor, yani muazzam boyutlara ulaşmaları için çok yaşlı olmaları gerekiyor. Bu rekor kıran sünger 3,7'ye 2,1 metre boyutundaydı ve kesin yaşı doğrulanmasa da Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi süngerlerin 2.300 yıldan fazla yaşayabileceğini bildiriyor.

Ölümsüz denizanası

Yaşama bağlılığıyla ünlü başka bir küçük organizma, serçe parmağımızdan biraz daha küçük olan ölümsüz denizanası Turritopsis dohrnii’dir. İsimlerinden de anlaşılacağı gibi, bu türün yeteneği çok uzun yaşamak değil, sadece ölmeyi reddetmek.

Ölümsüz denizanaları yaralandıklarında veya aç kaldıklarında denizin dibine düşerler ve çürümeye başlarlar. Ancak, geleneksel anlamda ölmek yerine, hücreleri yeniden bir araya gelerek polipler oluşturur (denizanasının en erken yaşam aşaması). Bu onları “biyolojik olarak ölümsüz” kılar, ancak T. dohrnii yenildiğinde geri dönemediği için sonsuza kadar yaşamaz.

Quahog istiridyesi Ming

Quahog istiridyesi Ming, uzun ömrü boyunca pek çok şey gördü. Rönesans, Sanayi Devrimi ve İnternet Çağı boyunca yaşadı. İmparatorlukların yükselişini ve düşüşünü izleyerek sayısız savaşa ve kanlı devrimlere tanıklık etti. Yine de 507 yıllık dramatik ömrünün sonunda onu öldüren şey bir dondurucuydu.

Quahog istiridyesi Ming, Arctica Islandica, ancak araştırmacılar tarafından toplanmak üzere dondurulduktan sonra öldü. Ticari tüketim için rutin olarak yakalanan ve öldürülen bu istiridyeler için alışılmadık bir ölüm nedeni değil, ancak dokunulmamış olsaydı, Ming’in kaç yıl daha pasif bir şekilde gözlemlenebileceğine dair ilginç sorular ortaya çıkarıyor.

Grönland köpekbalığı

Dünyadaki en uzun yaşayan hayvanlar hakkında konuşurken, ~400 yıllık yaşını gösteren Grönland köpekbalığı, Somniosus microcephalus’tan bahsetmemek olmaz. İlginç bir şekilde, ne kadar yaşlı olabilecekleri konusundaki bilgimiz için kısmen atom bombasına teşekkür etmemiz gerekiyor. Bunun nedeni, göz merceklerinin radyokarbon tarihlemesi sırasında “bomba darbesi” adı verilen bir olgunun algılanabilir olmasıdır.

Uzun ömür ve küçük testisler

Genel olarak konuşulduğunda, bir organizma bu Dünya üzerinde ne kadar uzun süre kalırsa hastalığa yol açabilecek bir genetik mutasyon geliştirme riski o kadar yüksek olduğu için, sonsuza dek yaşamak, kanser bağlamında büyük bir sorun olabilir. Grönland balinası gibi bazı cesur hayvanlar, bunun üstesinden gelmek için adapte oldular ve Dünya’daki en uzun yaşayan türlerden biri haline geldiler, ancak bunu yapmalarını sağlayan evrimsel tuhaflık, alışılmadık derecede küçük testisler de dahil olmak üzere bazı yan etkilere sebep olabiliyor.

Grönland balinaları (Balaena mysticetus), hücre bölünmesini yavaşlatan, yani kanser riski olmadan yaşlanabilecekleri anlamına gelen benzersiz bir gen kopyalama türü sayesinde 211 yaşına kadar yaşayabiliyor. Ancak, söz konusu CDKN2C geni küçük gonad boyutuna ve sperm üretiminin azalmasına neden olduğu için erkek doğurganlığını da engelliyor.

Seyşeller dev kaplumbağası

Dünyadaki en uzun yaşayan hayvanlar söz konusu olduğunda bir deniz teması olduğunu fark etmiş olabilirsiniz, ancak bu listede karada yaşayan bir örnek de bulunuyor. Bilinen en yaşlı karasal hayvan, Jonathan adı verilen yakışıklı bir Seyşeller dev kaplumbağası (Aldabrachelys gigantea hololissa) erkeğidir.

2022’de prestijli Dünyanın En Yaşlı Kaplumbağası tacını, 1965’te 188 yaşında ölen radyasyonlu bir kaplumbağa olan Tu'i Malila’dan miras aldı. 190 yaşında, Jonathan sadece en yaşlı kaplumbağa değil, aynı zamanda Guinness Dünya Rekorları’nın yaşayan en yaşlı kara hayvanı oldu ve ayrıca yaşının ihtiyatlı bir tahmin olduğu, büyük olasılıkla daha da yaşlı olabileceği belirtildi.