Dev Gezegen Jüpiter'e Çarpan Çarpana: Bu Sefer Kameraya Yakalandı!
Jüpiter'de yaşanan göktaşı çarpmaları hız kesmiyor. Son çarpma olayları ise, kameralara böyle yakalandı!
Eğer Jüpiter bir bilince sahip olsaydı, uzay
kayalarının ondan bu kadar nefret etmesinin nedenini mutlaka merak
ederdi... Çünkü beş hafta içinde ikinci kez bir meteor
tarafından vuruldu. Hatta bu tür çarpmalar o kadar yaygın bir hal
aldı ki, çarpışma yaşanmayan bir aydan daha uzun bir boşluk bile
dev gezegen için rahatlatıcı bir mola oluyor. Ancak bu çarpmaların
kameraya alınması inanılmaz derecede nadir bir durum. İlk defa
birbirine bu kadar yakın iki çarpma çekimlere yakalandı.
13 Eylül'de amatör gökbilimciler, Jüpiter'e çarpan büyük bir cismi gösteren bir parlama gördüler. Dünya'nın farklı yerlerindeki en az beş tanesi bu çarpmayı filme aldı. İnanılmaz bir şekilde, bu, Jüpiter'de insanlar tarafından şimdiye kadar gözlemlenen sekizinci çarpma olayıydı.
Sonrasında ise 15 Ekim'de gerçekleşen ve aşağıdaki videoda 12 saniye civarında görülebilen, hem Twitter'da @yotsuyubi21 ismiyle yazan bir Japon amatör astronom hem de Kyoto Üniversitesi'nden Dr. Arimatsu Ko tarafından gözlemlenen olay, yakalanan çarpmaların dokuzuncusu oldu. Bu olay çok daha sönük olduğundan Eylül olayını yakalayan teleskopların çoğu bunu yakalamak için çok küçüktü, ancak yine de Jüpiter'in atmosferinde yanarken Dünya'dan görülebilen bir parlamaya neden olacak kadar büyüktü.
Jüpiter'in muazzam yerçekimi ve boyutu, Güneş Sistemi'ndeki diğer herhangi bir nesneden daha fazla uzay cismi tarafından kaçınılmaz olarak çarpılacağı anlamına geliyor. İlk Jüpiter çarpması raporu 1994 yılındaydı. O çarpmada, Shoemaker-Levy 9 kuyruklu yıldızının parçaları bir süredir Jüpiter'in yörüngesindeydi ve yörünge bozulma hızı çok önceden hesaplanmıştı. Uzay sondaları olayı izledi ve Dünya merkezli teleskoplar, Jüpiter'in dönüşü onları Dünya ile yüz yüze getirirken sonraki etkileri izledi ve gökbilimcilere Güneş Sisteminde çarpışan iki cismin ilk doğrudan gözlemini sağladı.
Belki gökbilimciler daha önce çarpmalara tanık olmuşlardı, ancak
yaygın olarak bulunan video kameralardan önce bunu doğrulamanın bir
yolu yoktu. Bir sonraki filme alınan örnek 2009 yılında geldi ve o
zamandan beri geçen hemen her yıl bir çarpışma kaydedildi. 2019
çarpışmalarını kullanan gökbilimciler, her yıl Dünya'dan
görülebilecek kadar büyük 20 ila 60 olayın meydana
geldiğini tahmin ediyor. Daha düşük tahminler bulunsa da,
bunların çoğu Jüpiter'in uzak tarafında, gezegenin bizim açımızdan
Güneş'e yakın olduğu veya başka bir şekilde gözlemlenmesinin pek
mümkün olmadığı zamanlarda gerçekleşiyor. Yine de bu durum teorik
olarak halen gözlemleyebileceğimiz çok fazla çarpışma olduğu
anlamına gelirken, orta büyüklükteki teleskoplarla kayıt yapan
amatörlerin sayısının artması da daha fazla çarpışmanın
kaydedilmesi ile sonuçlanıyor.
Bu tür olaylar, dev gezegende daha fazla insanı gözlerine ve kameralarına ziyafet çekmeye teşvik edebilir, ancak aynı zamanda bilimsel öneme de sahipler. Örneğin Shoemaker-Levy'den geriye kalan molekülleri izleyerek Jüpiter'in üst atmosferindeki rüzgarların hızını ölçebilmemiz mümkün oluyor.
Shoemaker-Levy dışında, çarpan nesneler, tipik olarak bir ev büyüklüğündeki boyutları ile genellikle doğrudan bu mesafeden görmemiz için çok küçük. Ancak Jüpiter'in üst atmosferinde yaydıkları ışık gerçekten çok parlak olabiliyor...