Çök-Kapan-Tutun nedir? Nasıl yapılır? Adım adım Çök-Kapan-Tutun Tekniği (Video)

12 Kasım 1999'daki Düzce Depremi'nin yıldönümünde tüm ülkede çök-kapan-tutun tatbikatı yapılacak. AFAD'dan gönderilen SMS'lerde "12 Kasım 18.57'de deprem anı çök-kapan-tutun ülke tatbikatı yapıyoruz" denildi ve deprem anında yapılması gerekenlere ilişkin bir video paylaşıldı. Peki, çök-kapan-tutun tekniği nedir? Neden önemli ve dahası çök-kapan-tutun nasıl yapılıyor? Birlikte bakalım...

ÇÖK-KAPAN-TUTUN TATBİKATI NASIL YAPILACAK?

• Haber Alma ve Yayma Sistemi (HAY) üzerinden çarşamba günü 66 milyon 154 bin kişinin cep telefonlarına gönderilen bilgilendirme mesajı cuma ve cumartesi günü de iletilecek.

• 12 Kasım saat 18.57'de tüm vatandaşların cep telefonlarına gönderilecek "Hayati Uyarı Bildirimi" ile sesli uyarı yapılacak.  

• Ülke genelinde telefon, televizyon ve radyo ile cami ve belediye hoparlörlerinden duyurulacak anonsta, "AFAD tatbikat bilgilendirmesidir. Şu anda tüm ülkede deprem anı çök kapan tutun tatbikatı yapılmaktadır." denilecek.

• Tatbikat kapsamında, mesajın duyulması halinde güvenli görülen bir yerde, sağlam bir nesnenin yanında ya da altında çökülecek.

• Sırt, pencerelere dönük şekilde kapanılacak, baş ve boyun, düşme ihtimali olan cisimlerden korunacak.

• Yatak veya oturma grubu gibi ağır ve büyük eşyalara tutunup beklenecek.

EVDE GÜVENLİ YERLER NERELER?

• Depremde genellikle dış duvarlar, pencereler, pencere kenarları, balkonlar risklidir. Pencereler, dış duvarlar, sabitlenmemiş dolaplar, armatürler, vitrinler, devrilebilecek raflar vb eşyaların olduğu yerlerden; balkon, merdiven, asansörden uzak durmak gerekir. 

• Bu nedenle AFAD şunları söylüyor: "Varsa sağlam sandalyelerle desteklenmiş masa altına veya dolgun ve hacimli koltuk, kanepe, içi dolu sandık gibi koruma sağlayabilecek eşya yanına çömelin. Evde bu şekilde güvenli bir alanda çök-kapan-tutun yapabilir, başınızı iki elinizin arasına alarak ya da bir yastık, ya da kitap gibi malzemeyle başınızı, boynunuzu koruyabilirsiniz. Deprem sırasında sarsıntı durana kadar olduğunuz yerde kalın"

• Koridorlar genellikle iç duvarlarla çevrili olduğu için dış duvara yakın yerlerden daha güvenlidir.

ÇÖK-KAPAN-TUTUN NEDİR?

Öncelikle çök-kapan-tutun nedir? Çök-kapan-tutun en özet anlatımıyla deprem anında etraftaki eşyalar nedeniyle oluşabilecek çeşitli yaralanmalara karşı önlem olarak uygulanan bir teknik. Bugün dünyanın pek çok yerinde deprem önlemleri arasında önem verilen bir deprem anı protokolü. AFAD internet sitesinde deprem anında eğer kapalı bir alanda, bina içindeyse yapılması gerekenlerle ilgili bilgilendirmesinde Çök-Kapan-Tutun tekniğine vurgu yapıyor. Ve Çök-Kapan-Tutun tekniğini şöyle özetliyor:

-Güvenli bir yer bulup, diz üstü ÇÖK
-Başını ve enseni koruyacak şekilde KAPAN
-Düşmemek için sabit bir yere TUTUN

AFAD SMS'le gönderdiği aşağıdaki videoda da Çök, Kapan, Tutun tekniğinin detaylarını anlatıyor:

Boğaziçi Üniversitesi'nin internet sitesinde de çök-kapan-tutun tekniği için şu bilgiler veriliyor: Güvenli bir yer bulup, diz üstü ÇÖKÜNÜZ, başınızı ve ensenizi koruyacak şekilde KAPANINIZ, düşmemek için sabit bir yere TUTUNUNUZ. (Kaynak)

ÇÖK-KAPAN-TUTUN NEDEN ÖNEMLİ? NEDEN YAPILIR?

 Peki, deprem anında Çök-Tutun-Kapan neden önerilir? Çünkü depremler çok büyük sarsıntılardır ve sabitlenmemiş her şey etrafınızdaki sert nesneler, eşyalar düşebilir, havaya uçabilir ve bu ciddi yaralanmalara neden olabilir. Çök-Tutun-Kapan ilk sarsıntı ile beraber kişilerin kendisini korumasına yardımcı olur. AFAD "Araştırmalar, çoğu yaralanmanın bina içinde hareket ederken veya dışarı çıkmaya çalışırken oluştuğunu göstermektedir" diyor.

• Depremler bir uyarı olmadan gelir. Bu nedenle deprem sizi düşürmeden önce sizin güvenli bir yere çökmeniz, başınızı, boynunuzu, yüzünüzü, gözlerinizi korumanız önemlidir.

• Bir deprem sırasında havaya fırlayan, düşen televizyon, cam, kitaplık gibi nesnelerin oldukça tehlikeli olduğu görülüyor. Çök-Kapan-Tutun tekniği ile bu riskler en aza indirilmeye çalışılıyor.

• Bu anlamda dış duvar ve pencerelerden uzak olmak önemli. Bir binanın dış duvarlarına yakın bölge, pencereler, cepheler ve mimari detaylar genellikle daha riskli ve yıkılmaya daha müsait olur. Bu tehlikeli bölgeden uzak durmak için içerideyseniz içeride, dışarıdaysanız dışarıda kalmak gerekir. AFAD bu konuda "Cam, pencere, dışarıya bakan duvar ve kapılardan, aydınlatma tesisatı veya armatürü gibi üzerinize düşecek her tür eşyadan uzak durun. Sarsıntı başladığında yataktaysanız orada kalın. Üzerinize düşecek ağır bir eşya yoksa bir yastıkla başınızı koruyun; varsa en yakındaki güvenli alana geçin" diyor.

• Ayrıca, önceden evdeki bazı ağır eşyalarınızı sabitlemek de faydalı olur.

• Çök-Kapan-Tutun tekniği ile uçuşarak gelebilecek cisimlerden yüzün ve gözlerin korunması da hedefleniyor.

• Bu nedenle her artçı depremde de çök kapan tutun pozisyonunu alın.

ÇÖK - KAPAN - TUTUN NASIL YAPILIR?

Peki, Çök Kapan Tutun nasıl yapılır? Çök Kapan Tutun tekniğinin evde ve dışarıda uygulanabileceği alanlar var. 

EVDE ÇÖK KAPAN TUTUN HAREKETİ

Evdeyken deprem hissettiğinizde ayakta durmayın, balkon ve merdivenlere asansöre yönelmeyin;  pencerelerden uzak durun. Devrilebilecek ağır ve yüksek cisimlerden, kırılabilecek camlardan, ağır ayna gibi düşerek zarar verebilecek cisimlerden uzak durmak ve çök kapan tutun hareketini yapmak önemlidir.

 AFAD'ın youtube kanalında yer alan bir videosunda evde Çök Kapan Tutun tekniği şöyle anlatılıyor:

1. ADIM ÇÖK: Deprem anında devrilebilecek ağır ve yüksek eşyalardan, ağır ayna, raf ve kitaplık gibi düşerek zarar verebilecek eşyalardan uzak durun. Ve daha önce belirlediğiniz emniyetli noktalarda çök-tutun-kapan hareketini yapın. Önce güvenli gördüğünüz bir yerde, sağlam bir nesnenin yanında veya altında çökün.

2. ADIM KAPAN: Sırtınız pencerelere dönük bir şekilde kapanıp başınızı ve boynunuzu düşme ihtimali olan cisimlerden koruyun.

3. ADIM TUTUN: Sarsıntı sona erene kadar yatak ya da oturma grubu gibi ağır ve büyük eşyalara tutunun. Bu sırada diğer kolunuzu üzerine yüzünüzü koyarak uçuşan cisimlerden yüzünüzü ve gözlerinizi koruyun. Sarsıntı geçtikten sonra hızlı adımlarla koşmadan bulunduğunuz binayı terk edip önceden belirlediğiniz toplanma alanlarına gidin.

MUTFAKTA İKEN ÇÖK KAPAN TUTUN

• Eğer deprem anında mutfaktaysanız ve yanan bir ocak varsa sarsıntıyı hisseder hissetmez hemen ocaktaki ateşi ve gazı kapatıp çök kapan tutun hareketini yapın.

• Eğer mutfakta değilseniz ancak yanan bir ocak varsa sarsıntı hissedilir hissedilmez önce çök kapan tutun pozisyonunu alın, sarsıntı geçtikten sonra ocaktaki ateşi ve gazı kapatın.

AVM GİBİ KALABALIK YERLERDE ÇÖK TUTUN KAPAN

AFAD bu konuda şu bilgileri paylaşıyor:

Alışveriş merkezleri gibi kalabalık yerlerde önemli tehditlerden biri ilk anda oluşabilecek paniktir. Bulunduğunuz yerde kalın. Panik halinde çıkışa koşmayın. Üzerinize devrilebilecek raf gibi ağır şeylerden uzakta durun. Panik nedeniyle zarar görmeyecek bir yerdeyseniz çök kapan tutun hareketini yapabilirsiniz. Asansörleri kullanmayın. Sinema, stadyum gibi yerlerdeki önemli tehditlerden biri de yine ilk anda oluşabilecek paniktir. Deprem olduğunu anlarsanız ilk yapılacak şey bulunduğunuz yerde kalmak ve sarsıntı boyunca çıkışlara gitmeye çalışmamaktır. Ezilme riski olmaması halinde çök kapan tutun hareketi yapabilirsiniz.

AFAD'A GÖRE DEPREM SIRASINDA VE SONRASINDA YAPILACAKLAR

AFAD twitter hesabından depremde neler yapılmasına ilişkin bilgilendirme de de bulundu.

DEPREM ANINDA BİNA İÇERİSİNDEYSENİZ;

AFAD'ın internet sitesinde yer alan bilgiler ise şöyle:

• Kesinlikle panik yapılmamalıdır.

• Sabitlenmemiş dolap, raf, pencere vb. eşyalardan uzak durulmalıdır.

• Varsa sağlam sandalyelerle desteklenmiş masa altına veya dolgun ve hacimli koltuk, kanepe, içi dolu sandık gibi koruma sağlayabilecek eşya yanına çömelerek hayat üçgeni oluşturulmalıdır. Baş iki el arasına alınarak veya bir koruyucu (yastık, kitap vb) malzeme ile korunmalıdır. Sarsıntı geçene kadar bu pozisyonda beklenmelidir.

• Güvenli bir yer bulup, diz üstü ÇÖK

• Başını ve enseni koruyacak şekilde KAPAN

• Düşmemek için sabit bir yere TUTUN

• Merdivenlere ya da çıkışlara doğru koşulmamalıdır.

• Balkona çıkılmamalıdır.

• Balkonlardan ya da pencerelerden aşağıya atlanmamalıdır.

• Kesinlikle asansör kullanılmamalıdır.

• Telefonlar acil durum ve yangınları bildirmek dışında kullanılmamalıdır.

• Kibrit, çakmak yakılmamalı, elektrik düğmelerine dokunulmamalıdır.

• Tekerlekli sandalyede isek tekerlekler kilitlenerek baş ve boyun korumaya alınmalıdır.

• Mutfak, imalathane, laboratuar gibi iş aletlerinin bulunduğu yerlerde; ocak, fırın ve bu gibi cihazlar kapatılmalı, dökülebilecek malzeme ve maddelerden uzaklaşılmalıdır.

• Sarsıntı geçtikten sonra elektrik, gaz ve su vanalarını kapatılmalı, soba ve ısıtıcılar söndürülmelidir.

• Diğer güvenlik önlemleri alınarak gerekli olan eşya ve malzemeler alınarak bina daha önce tespit edilen yoldan derhal terk edilip toplanma bölgesine gidilmelidir.

• Okulda sınıfta ya da büroda ise sağlam sıra, masa altlarında ve ya yanında; koridorsa ise duvarın yanına hayat üçgeni oluşturacak şekilde ÇÖK-KAPAN-TUTUN hareketi ile baş ve boyun korunmalıdır.

• Pencerelerden ve camdan yapılmış eşyalardan uzak durulmalıdır.

DEPREM ANINDA AÇIK ALANDAYSANIZ;

• Enerji hatları ve direklerinden, ağaçlardan, diğer binalardan ve duvar diplerinden uzaklaşılmalıdır. Açık arazide çömelerek etraftan gelen tehlikelere karşı hazırlıklı olunmalıdır.

• Toprak kayması olabilecek, taş veya kaya düşebilecek yamaç altlarında bulunulmamalıdır. Böyle bir ortamda bulunuluyorsa seri şekilde güvenli bir ortama geçilmelidir.

• Binalardan düşebilecek baca, cam kırıkları ve sıvalara karşı tedbirli olunmalıdır.

• Toprak altındaki kanalizasyon, elektrik ve gaz hatlarından gelecek tehlikelere karşı dikkatli olunmalıdır.

  Deniz kıyısından uzaklaşılmalıdır.

DEPREM ANINDA ARAÇ KULLANIYORSANIZ;

• Sarsıntı sırasında karayolunda seyir halindeyseniz;

• Bulunduğunuz yer güvenli ise; yolu kapatmadan sağa yanaşıp durulmalıdır. Kontak anahtarı yerinde bırakılıp, pencereler kapalı olarak araç içerisinde beklenmelidir. Sarsıntı durduktan sonra açık alanlara gidilmelidir.

• Araç meskun mahallerde ya da güvenli bir yerde değilse(ağaç ya da enerji hatları veya direklerinin yanında, köprü üstünde vb.); durdurulmalı, kontak anahtarı üzerinde bırakılarak terk edilmeli ve trafikten uzak açık alanlara gidilmelidir.

• Sarsıntı sırasında bir tünelin içinde iseniz ve çıkışa yakın değilseniz; araç durdurulup aşağıya inilmeli ve yanına yan yatarak ayaklar karına çekilip, ellerle baş ve boyun korunmalıdır. (ÇÖK-KAPAN-TUTUN)

• Kapalı bir otoparkta iseniz; araç dışına çıkılıp, yanına yan yatarak, ellerle baş ve boyun korunmalıdır.

• Yukarıdan düşebilecek tavan, tünel gibi büyük kitleler aracı belki ezecek ama yok etmeyecektir. Araç içinde olduğunuz takdirde, üzerine düşen bir parça ile aracın içinde ezilebilirsiniz.

METRODA VEYA DİĞER TOPLU TAŞIMA ARAÇLARINDAYSANIZ:

• Gerekmedikçe, kesinlikle metro ve trenden inilmemelidir. Elektriğe kapılabilinir veya diğer hattan gelen başka bir metro yada tren size çarpabilir.

• Sarsıntı bitinceye kadar metro ya da trenin içinde, sıkıca tutturulmuş askı, korkuluk veya herhangi bir yere tutunmalı, metro veya tren personeli tarafından verilen talimatlara uyulmalıdır.

DEPREM SONRASINDA YAPILMASI GEREKENLER

KAPALI ALANDAYSANIZ;

• Önce kendi emniyetinizden emin olun.

• Sonra çevrenizde yardım edebileceğiniz kimse olup olmadığını kontrol edin.

• Depremlerden sonra çıkan yangınlar oldukça sık görülen ikincil afetlerdir. Bu nedenle eğer gaz kokusu alırsanız, gaz vanasını kapatın. Camları ve kapıları açın. Hemen binayı terk edin.

• Dökülen tehlikeli maddeleri temizleyin.

• Yerinden oynayan telefon ahizelerini telefonun üstüne koyun.

• Acil durum çantanızı yanınıza alın, mahalle buluşma noktanıza doğru harekete geçin.

• Radyo ve televizyon gibi kitle iletişim araçlarıyla size yapılacak uyarıları dinleyin.

• Cadde ve sokakların acil yardım araçları için boş bırakın.

• Her büyük depremden sonra mutlaka artçı depremler olur. Artçı depremler zaman içerisinde seyrekleşir ve büyüklükleri azalır. Artçı depremler hasarlı binalarda zarara yol açabilir. Bu nedenle sarsıntılar tamamen bitene kadar hasarlı binalara girilmemelidir. Artçı depremler sırasında da ana depremde yapılması gerekenler yapılmalıdır.

AÇIK ALANDAYSANIZ;

• Çevrenizdeki hasara dikkat ederek bunları not edin.

• Hasarlı binalardan ve enerji nakil hatlarından uzak durun.

• Önce hemen yakın çevrenizde acil yardıma gerek duyanlara yardım edin.

• Sonra mahalle toplanma noktanıza gidin.

• Yardım çalışmalarına katılın. Özel ilgiye ihtiyacı olan afetzedelere -yaşlılar, bebekler, özürlüler- yardımcı olun.

YIKINTI ALTINDA MAHSUR KALDIYSANIZ;

• Paniklemeden durumunuzu kontrol edin.

• Hareket kabiliyetiniz kısıtlanmışsa çıkış için hayatınızı riske atacak hareketlere kalkışmayın. Biliniz ki kurtarma ekipleri en kısa zamanda size ulaşmak için çaba gösterecektir.

• Enerjinizi en tasarruflu şekilde kullanmak için hareketlerinizi kontrol altında tutun.

• El ve ayaklarınızı kullanabiliyorsanız su, kalorifer, gaz tesisatlarına, zemine vurmak suretiyle varlığınızı duyurmaya çalışın.

• Sesinizi kullanabiliyorsanız kurtarma ekiplerinin seslerini duymaya ve onlara seslenmeye çalışınız. Ancak enerjinizi kontrollü kullanın.