Çin, Mars hakkında bildiklerimizi değiştiren yeni bir keşfe imza attı

Çin’in Zhurong keşif aracından alınan yeni verilere göre, Mars’ta, 400.000 yıl öncesine kadar sıvı su, belki de kum tepelerinde karın erimesi ile yaygın bir şekilde var olmuş olabilir.

Zhurong keşif aracı, 2021’in başlarında Kızıl Gezegene indiğinden beri Mars anlayışımızda bazı değişiklikler yaşandı. Mars’taki eski nehirlerin ve sellerin varlığını on yıllardır biliyor olsak da, son kalan sıvıların yaklaşık üç milyar yıl önce kuruduğu düşünülüyordu. Karşılaştırma için belirtmek gerekirse, bu zaman aralığı, Dünya’da ilk tek hücreli organizmaların fotosentez yapmaya başladığı zamanlara yakın bir döneme işaret ediyor.

Ancak daha geçtiğimiz yıl, Zhurong keşif aracının gezegende 700 milyon yıl kadar yakın bir tarihte sıvı suyun mevcut olabileceğine dair kesin olmayan kanıtlar keşfetmesi ile beraber bu tahminler değişmeye başladı.

Yine de, o sırada değişen tahminler bile, Mars’ta potansiyel olarak sıvı suyun bulunduğu zaman hakkındaki tahminlerin şimdi ne kadar ileri taşındığına kıyasla neredeyse önemsiz kalıyor. Zhurong, son birkaç yılını, Mars yüzeyindeki 3.300 kilometrelik genişliğiyle güneş sistemindeki en büyük çarpma havzasını oluşturan geniş bir ova olan Utopia Planitia’yı araştırarak, araziyi kaplayan rüzgârlı kumulların bileşimi hakkında veri toplayarak geçirdi.

Görev üzerinde çalışan Çin Bilimler Akademisi ekibine göre, bulduğu bilgiler “mevcut yaşam belirtileri arayan gelecekteki keşif görevleri için kritik ipuçları sağlıyor.” Bilim insanları, bu kumulların ince, çatlamış kabuklar ve parçacık yığınlarıyla kaplı olduğunu buldu ve bu özelliklerin yalnızca yakın geçmişte sıvı suyun varlığıyla açıklanabileceğini söylüyor.

Çin Bilimler Akademisi bilim insanı ve bulgular üzerine yayınlanan yeni bir makalenin yazarlarından biri olan Xiaoguang Qin, New Scientist ile yaptığı görüşmede “Kum tepeleri daha modern bir yer şekli” dedi ve devam etti: “Kumulların yüzeylerindeki bu kabuklar, kum tepelerini katılaştırdı ve hareket etmelerini engelledi.”

Bu yeni kanıt, sıvı suyun olmadığı milyarlarca veya yüz milyonlarca yıl yerine, Kızıl Gezegenin 1,4 milyon ile 400.000 yıl önce arasında don veya kar ceplerine ev sahipliği yapmış olabileceğini gösteriyor. Bu da, arkaik insanların çoktan Avrupa’da dolaşmaya başladığı bir zamana karşılık gelen, şaşırtıcı derecede yeni bir zaman dilimine denk geliyor.

Değişen eksen eğriliği ile mümkün olabilir

Qin, bunun yalnızca Mars’ın değişen eksen eğikliği nedeniyle mümkün olduğunu belirtiyor. Birkaç milyon yıl önce, gezegenin kutupları daha doğrudan güneşe dönüktü, bu da buzulların ekvatora daha yakın yerlerde kar olarak yoğunlaşan yüksek miktarda su buharı salmasına neden oldu. Qin, Space.com ile yaptığı görüşmelerde “Zhurong gezicisinde herhangi bir alet tarafından su buzu tespit edilmediğini”, ancak yine de bu modelin “Zhurong gezgininin indiği alçak enlemlerde don veya kar oluşturmak için atmosferdeki buhar için bir yenileme mekanizması sunduğunu” söyledi.

Bu kum tepelerinin başka bilinmeyen jeolojik süreçler tarafından yaratılmış olma olasılığı halen olsa da, diğer araştırmacılar ekibin önerisinin makul olduğunu bildiriyor. Bu önerinin doğru olması, yalnızca Mars’ın jeolojik zaman çizelgesinin büyük oranda yeniden oluşturulması değil, aynı zamanda coğrafyasının da yeniden gözden geçirilmesi anlamına geliyor. Kum tepeleri gezegenin her yerinde çok yaygın olduğundan dolayı, Mars’ta daha önce bilinenden çok daha fazla modern su kanıtı olabilir.

Araştırmaya dahil olmayan, Florida Teknoloji Enstitüsü astrobiyoloji profesörü Manasvi Lingam, Space.com ile yaptığı görüşmede “Olgu bir yerde belgelendi” dedi ve ekledi: “Ancak, benzer enlemlerde Mars yüzeyinin oldukça büyük bir kısmına uygulanabilir olmalıdır.”

Keşif, Science Advances dergisinde ayrıntılı olarak yayınlandı.