Bu 6 bileşen laptop'ların pil ömrünü uzatıyor

Laptop'ların veya diğer isimleriyle, dizüstü bilgisayarların pil problemi ne yazık ki uzun yıllardır çözülemeyen bir sorun. Teknoloji ne kadar gelişirse gelişsin, pil teknolojisinin yerinde saymasının pek çok nedeni var. Yüksek kapasiteli piller teknoloji dünyasının en büyük rüyası ancak sanki görünmez bir el, telefonlarımızı, bilgisayarlarımızı, mobil cihazlarımızı haftalarca, aylarca şarj olmadan çalıştıracak pil teknolojisinin geliştirilmemesi için her şeyi yapıyor gibi hissedebilirsiniz.

Ne var ki, günlerce, haftalarca şarj olmadan çalışacak mobil cihazların bir gün gerçek olacağını hayal etmeye devam ederken, en dayanıklısının maksimum üç beş saat içinde pilini tükettiği laptoplarımızı birkaç saat daha fazla çalıştırmak, işlerimizin yoğun ve acele olduğu anlarda büyük önem taşıyabiliyor. Tam önemli bir mail yazarken, tam acele bir işi göndermek için çalışırken, şarjını yanında taşımadığınız laptopunuzun pilinin bitmesi, dünyanın en can sıkıcı durumudur. 

Oysa laptop'ların şarjının daha uzun süre dayanması için piyasada çok sayıda tavsiye bulunuyor. Ancak bu tavsiyelerin hepsi yazılım çözümlerine dayanıyor. Yani, daha az HD video seyredin, gereksiz yazılımları kapatın, açık tarayıcı pencerelerini kapatın vs.. gibi tavsiyeleri artık herkes ezberledi. Peki ama şarjın bitmesinde donanımın hiç mi suçu yok? 

İşte bu yazımızda, laptop'unuzda pilin daha uzun süre dayanması için altı önemli donanım bileşenine göz atacağız.

Sabit Diskler

Sabit diskler, bilgisayarlarınızın sinsi enerji canavarlarıdır. Kendi halinde, sessiz sakin çalışan ve varlığını bile unutturan sabit diskler ne yazık ki, bilgisayarınızın içinde sinsi sinsi enerjinizi yiyen küçük canavarlardır. Sabit disklerin içindeki hareketli diskler, saniyede 7200 dönüş yapabilmek için çok güçlü bir motora ihtiyaç duyarlar ve bu küçük ama güçlü motor, çok ses çıkarmıyor olsa da, pilinizi sonuna kadar sömürür.

Sabit disk seçerken aklınızda bulunması gereken detaylar ise şunlar:

-Küçük boyutlu sabit diskler daha az enerji harcar. Yani 2.5 inç'lik sabit dikler, 3.5 inçlere oranla daha az enerji yakar.

-İçinde hareketli parça bulunmayan yeni nesil sabit diskler, yani SSD'ler, eski nesil döner disklere oranla çok az enerji harcar. Dolayısıyla, laptop'unuza bir SSD taktığınızda, hem verileriniz daha fazla güvende olur hem de laptop'u şarj gerektirmeden önce 15 dakika ile yarım saat arasında daha fazla kullanabilirsiniz.

-Eğer harcayacak biraz daha fazla bütçeniz varsa yeni nesil mSATA SSD diskleri kullanabilirsiniz. Bu diskler mini SATA portlarına takılıyor ve ayıp olmasın diye bir iki Watt enerji kullanıyor. Yani neredeyse hiç enerji kullanmıyor.

CPU'da neye dikkat etmeliyiz?

İşlemciler, bilgisayarlarınızın en önemli enerji kara deliğidir. Eğer, CPU'lar yanlış donanımlarla bir araya gelmişse o laptopun elektriği su gibi içeceğine emin olabilirsiniz. Peki laptopunuzun işlemcisinin az enerji tükettiğini nasıl anlarsınız?

TDP:

Thermal Design Power isimli bu değer, bir işlemcinin ne kadar ısı açığa çıkardığını gösterir. Bu değer sayesinde, soğutma sistemlerinin hangisinin sizin işlemciniz için yeterli veya yetersiz olduğunu anlayabilirsiniz. Eğer şarjı uzun süre dayansın istiyorsanız TDP değeri düşük bir işlemciye sahip laptop seçmeniz akıllıca olacaktır. Ancak, TDP değeri düşük işlemcilerin işlem gücü de düşük olacağından, işlerinizi olumsuz yönde etkilememesi için de bilinçli olmalısınız.

INTEL İŞLEMCİLERİ: 

Laptop işlemcileri, masaüstü işlemcilere oranla daha düşük frekansta çalışır. Bu da daha az enerji harcamaları anlamına gelir. Intel'in enerji tasarruflu işlemcileri CULV ve M serisi işlemcilerdir. CULV serisi işlemciler M serisine oranla daha az enerji harcarlar. CULV serisi işlemcilerin ortalama enerji tüketimi 14-25 Watt arasındadır.

Eğer işlemci Core-M serisinden bir işlemciyse enerji tüketimi 4.5 Watt'a kadar düşebilir. Ancak yüksek işlem gerektiren uygulamalarda enerji tüketimi 13 Watt'a kadar da çıkabilir. İşlem gücü biraz zayıf olan bu işlemciler genellikle tatil dönemlerinde hediye almak için ucuz laptop arayan ev kullanıcılarına hitap eder. İşiniz için kullanacağınız laptop'ta Core-M serisi çok da tercih edilmemelidir.

M Serisi işlemciler 35-40 Watt aralığında çalışır. Dolayısıyla biraz fazla enerji yakar. Ancak bunlar güçlü işlemcilerdir ve temelde, masa üstü işlemcilerin birkaç özelliğinin kapatılarak mobil cihazlara uygun hale getirilmiş versiyonudur.

Bay Trail-M işlemciler ise eskiden Atom olarak bildiğimiz işlemcilerdir. Bunlar Chromebook gibi, hafif laptoplarda kullanılmak üzere tasarlanmış ve haliyle çok az enerji tüketen işlemcilerdir. 7,5 Watt ile çalışan bu işlemci ile ChromeBook'u 9 saat boyunca şarj olmadan çalıştırabilirsiniz. Ama canınız oyun oynamak isterse, her oyunun çalışmayacağını da hatırlatalım.

AMD İŞLEMCİLERİ:

AMD'nin Kaveri, Beema ve Mullins isminde üç farklı kategorisi bulunuyor. Kaveri işlemciler tablet ve telefon gibi cihazları hedef alıyor ancak netbook gibi cihazlarda da kullanılabiliyor. TDP değeri 17-35 Watt arasında değişen bu işlemciler eneri tasarrufu için Intel kadar başarılı değiller. Ancak iş oyun oynmaya gelince, Kaveri işlemcilerinin gücü de inkar edilemez. 

Beema işlemcilerin TDP değeri ise 10-15 Watt arasında değişiyor. Böylece fan gerektirmeyen laptoplar tasarlamak mümkün oluyor. Beema işlemciler, düşük maliyetli cihazlarda kullanıldığı için üreticiler pili de küçük kullanıyor. Bu nedenle, işlemci az enerji yakıyor ama cihazın pil kapasitesi de düşük olduğu için kullanıcılar yine şarj sorunu yaşayabiliyor.

Mullins işlemciler ise tabletleri hedef alıyor ama TDP değeri 4.5 Watt olsa da Intel'in Broadwell tabanlı işlemcilerinin gücü ile yarışamıyorlar.

İşletim sistemi

İşletim sistemi aslında bir yazılım da olsa, üzerinde çalıştığı donanımdan ayrı değerlendirmek mümkün değil. Dolayısıyla cihazınızdaki işletim sistemi, cihazın donanımının nasıl çalışacağına, ne kadar enerji yakacağına dair önemli bir ipucudur.

Tam kapsamlı bir işletim sistemi, OS X veya Windows 8.1, geçmişten aldıkları derslerle, artık enerji tasarrufu konusunda pek çok seçenek sunuyor. Ne yazık ki Linux sistemleri şu anda çalıştırdıkları uygulamalarda yaşanan sorunlar nedeniyle enerjiyi daha fazla kullanabiliyor. En az enerji tüketen işletim sistemi ise ChromeOS. Ancak bu işletim sistemiyle her yazılımı çalıştıramıyorsunuz.

Pil

Laptop'ları şarj etmeden daha uzun süre kullanabilmek için en anahtar bileşen, elbette cihazın pili. Diğer bileşenler tasarrufta ne kadar başarılı olurlarsa olsunlar eğer cihazınızın pili yetersizse, yanınızda sürekli şarj cihazı taşımak zorunda kalırsınız. Bu acı sonla karşılaşmamak için en baştan önlem alıp yüksek kapasiteli piller edinmekte yarar var. Standart, 6 hücreli bir laptop pili 1800-3000 mAh kapasiteye sahiptir. Ancak cihazınızın üreticisinden 9 hücreli pil talep ederseniz, küçük bir fiyat farkı ile 4000-5000 mAh kapasiteye sahip bir pile sahip olabilirsiniz. Bu da cihazınızın çalışma süresini %50 arttıracaktır.

Normalde 3 saat dayanan bir laptop sadece yüksek kapasiteli bir pil sayesinde 4.5 saate çıkabilir. Ayrıca uygulayacağınız diğer enerji tasarruf yöntemleri ile cihazınız 6 saate yakın şarj etmeden çalıştırabilirsiniz. 

Kablosuz teknoloji

Düşük fiyatlı laptop'lar donanım maliyetlerini kısmak için eski teknoloji kablosuz standartları kullanırlar. Wireless-N (802.11n) ve Bluetooth 3.0 adaptörleri ile gelen bu cihazlar, bugünün standartlarına oranla daha fazla enerji harcarlar. 802.11n adaptörünün enerji tüketimi yaklaşık 6 W/s düzeyindedir. 

Cihazınızın daha uzun süre şarj olmadan dayanması için donanım bileşenleri arasında bağlantı özelliklerinin Bluetooth 4.0 ve Wireless-AC (802.11ac) olmasına dikkat etmelisiniz. Bu iki yeni standart, eski nesile göre çok daha yüksek enerji tasarrufu yeteneğine sahip.

Ekran teknolojisi

Acı bir gerçeği hatırlatmak gerekirse, bilgisayar teknolojisinde güzel olan her şeyin yüksek bir fiyatı vardır. Eğer laptopunuzun ekranının daha büyük, daha yüksek çözünürlüklü, daha parlak, daha canlı görünmesini istiyorsanız öncelikle bu kaliteli ekran için yüksek fiyat ödemek zorunda kalırsınız, ardından da ekranın yüksek enerji ihtyacına katlanmak zorunda kalırsınız. 

Ekranınızın boyutu arttıkça, parlaklığı arttıkça ve çözünürlüğü arttıkça laptopunuz ekran için daha fazla enerji harcamaya başlar. O nedenle, cihazınız şarja takılı değilken ekran parlaklığını düşürmek, mümkünse ekranın çözünürlüğünü bir iki kademe indirmek hatta siyah ekran koruyucusunun daha çabuk devreye girmesini sağlayarak önemli bir enerji tasarrufu yapabilirsiniz. Ancak ekran koruyucusunun sadece siyah bir ekrandan oluşmasına dikkat etmelisiniz, animasyonlu veya görselli ekran koruyucular hem ekranın hem de işlemcinin enerji tüketmesine neden olacaktır.

Eğer yeni laptop alacaksınız, LCD ekranlar yerine Sharp'ın ürettiği IGZO ekranlarını tercih etmek de akıllıca bir tercih olabilir zira 3200 x 1800 ekran çözünürlüğüne kadar çıkabilen bu yeni paneller, LCD'lere oranla çok daha az enerji tüketiyorlar.

Amazon'un Kindle Fire tabletinin kullandığı özel ekran paneli ise IGZO'dan %30 daha az enerji kullanıyor ancak şimdilik bu panellerin laptopları uyarlanması için bir çalışma yok.

Bu 7 bileşen laptop'ların pil ömrünü uzatıyor