Bir Sosisli Sandviçin, Sizi Ölüme 36 Dakika Yaklaştırdığını Biliyor musunuz
Tek bir sosisli sandviçin, ömrünüzü 36 dakika azaltacağı hiç aklınıza gelir miydi? Yeni bir araştırma, yiyeceklerin insan ömrü üzerindeki etkisini dakikalara vurdu...
Hayatta sosisli sandviç yemekten daha basit çok
az zevk vardır. Tabii ki bunun en sağlıklı seçenek olmadığını
biliyor olsak da, yemekten vazgeçmenin pek kolay olmadığı kesin.
Peki farklı bir ölçüt kullanarak, tek bir sosisli sandviçin
sizi ölüme tam olarak 36 dakika daha
yaklaştıracağını söylesek bu durum fikrinizi değiştirmeye
yardımcı olur mu?
Bu süre rastgele seçilmiş bir süre değil; geçtiğimiz hafta Nature Food dergisinde yayınlanan bir araştırmadan geliyor. Araştırmacılar, 5.853 gıdayı hesaplamalarına tabi tutarak hem insan sağlığı hem de çevre üzerindeki etkilerine göre sıraladı. Sosisli sandviçler analizin bir zayiatı olsa da, iyi haberler de var: Yazarlar, diyetinizde sadece küçük değişikliklerle hem sağlığınız hem de karbon ayak iziniz üzerinde büyük bir etki yaratabileceğinizi söylüyor.
The Conversation ile konuşan araştırmanın yazarları Olivier Jolliet ve Katerina Stylianou "Tam tahıllar, meyveler, sebzeler, kabuklu yemişler, baklagiller ve belirli deniz ürünlerinden oluşan çeşitli bir karışım için günlük sığır eti ve işlenmiş et alımının yalnızca yüzde 10'unu ikame etmek, ABD'li bir tüketicinin diyetinin karbon ayak izini ortalama olarak üçte bir oranında azaltabilir ve günlük olarak 48 sağlıklı dakika daha kazanmalarını sağlayabilir" diyor ve ekliyor: "Bu, böylesine sınırlı bir diyet değişikliği için önemli bir gelişme."
Araştırmada öncelikli olarak yiyeceklerin sağlık puanı hesaplandı. Bu hesaplama için araştırmacılar, daha önce beslenme uzmanı ve ortak yazar Victor Fulgoni III ile birlikte geliştirdikleri Health Nutritional Index (Sağlık Besin Endeksi) adlı bir beslenme endeksi kullandılar. Bu, Küresel Hastalık Yükü (GBD) adı verilen büyük bir epidemiyolojik çalışmadan elde edilen veriler kullanılarak geliştirildi. Bu "büyük" GBD çalışması, dünyadaki her ülkeden otuz yıldan fazla veriyi kapsıyordu. Bu bilgi ile GBD, 15 diyet faktörü dahil olmak üzere çeşitli sağlık, yaşam tarzı ve çevresel faktörlerin yaygınlığını değil, aynı zamanda bunların neden olduğu göreceli zararı da ölçüyor.
Ekip, bu bilgi zenginliğini kullanarak binlerce gıdanın sağlık
yükünün (veya faydasının) dakikalara dönüşümünü hesapladı. Örneğin,
bir sosisli sandviçin 36 dakikalık yaşam kaybına denk gelirken, bir
porsiyon salatalık yaşam sürenize yaklaşık on dakika
ekleyebilir.
Ancak bu, yapılan analizin sonu değildi ve ekip çevresel hususları da araştırmaya dahil etmek istedi. Gıdaların üretim, işleme, hazırlama, tüketim, atık, su kullanımı gibi şeylerin yaşam döngüsü üzerindeki etkisini ve ayrıca kirlilik gibi şeylerin insan sağlığı üzerindeki etkisini ölçen IMPACT World+ adlı bir yöntem kullandılar. Araştırmacılar, çeşitli yiyecekleri değerlendirmek ve buna göre sıralamak için toplamda 18 çevresel gösterge kullandı.
Son olarak, araştırmacılar bu iki ölçümü birleştirerek onları üç renk bölgesine ayırdılar: Kırmızı, sarı ve yeşil. Tıpkı bir trafik ışığı gibi, bu tanımlamalar "dur" (yüksek çevresel ve beslenme yüklerine sahip olan işlenmiş et gibi), "dikkatli ilerleyin" (bir örnek: çok düşük karbon ayak izine sahip ve pratik olarak hiçbir yönde besin etkisi olmayan jelibon ayıcıklar) ve "serbest" (fındıklar, meyveler, tarlada yetişen sebzeler, baklagiller, kepekli tahıllar ve bazı deniz ürünleri) kodları olarak tanımlanabilir.
Ekip, bulgularının, çevre bilincine sahip ve sağlıklı beslenmenin genellikle ya hep ya hiç sorunu olarak görülen algıya biraz nüans ekleyebileceğini umuyor. Vegan seçenekler analizde "genel olarak daha iyi performans gösterirken", diyetinizi tamamen değiştirmek tek seçenek değil.
Yazarlar, "Önceki çalışmalar, bulgularını genellikle bitki ve hayvan temelli gıdalar tartışmasına indirgemişti" dedi ve ekledi: "[Ama] hem bitki bazlı hem de hayvan bazlı gıdalarda önemli farklılıklar var."