Bilim Kurguda Çalıntı İddiaları!

Bilim kurgu türü büyük oranda hayal gücüne dayanır. Ama her zaman yazarlar bekledikleri ilham perisi ile bir türlü bulaşamazlar. Bu durumlarda ise kibarca "esinlenme", kabaca "hırsızlık" dediğimiz yola başvuranların sayısı hiç de az değil. Üstelik bu "esinlenme" tarihi, neredeyse bilim kurgu tarihi kadar eski.

İlk kayda geçen esinlenmeler 1900'lerin başlarında ortaya çıkıyor ve sonrasında hızla yayılmaya devam ediyor. Beklediği ilham perisinin bir türlü gelmemesi yüzünden, ilhamı farklı kaynaklarda arayan yazarlar ve fim şirketleri arasında ise çok ünlü isimler bulunuyor.

Her ne kadar bu hırsızlık iddialarının bir kısmı ispatlanmamış olsa da, dikkat çeken detaylar ve esinlenmeleri göz ardı etmek mümkün değil.

Mor bulutların ötesinde

The Purple Cloud
1901 yılında M.P. Shiel, The Purple Cloud adlı bir kitap yazdı. Yazdığı kitabı William Blackwood And Sons adlı bir yayıncıya gösterdi ama yayıncı beğenmediğini söyledi. Kısa bir süre sonra yayıncı, The End Of An Epoch adlı başka bir kitap yayınladı ve içeriği ufak değişiklikler dışında, hemen hemen The Purple Cloud ile aynıydı. Shiel ne yapsa da hakkını alamadı ama neyse ki başka bir yayıncı, diğeri halen piyasada olmasına rağmen Shiel'in kitabını basmayı kabul etti.

The Stand
M.P. Shiel'in The Purple Cloud adlı eseri, 1978 yılında bir başka kitaba daha ilam kaynağı oldu. Stephen King'in ünlü romanı The Stand de yine aynı eserden ilham alanlardan biri oldu. Neyse ki Stephen King daha en baştan bu kitabının en büyük esin kaynağının The Purple Cloud olduğunu belirtmeyi ihmal etmedi ve King'in bu ufak notu Sheil'in kitabının yeniden satmasını sağladı. King'in The Stand adlı kitabı ise daha sonradan Robert R. McCammon tarafından Swan Song adlı eserini derinden etkiledi.

Yıldız çarpması

Phantoms
Dawn Pauline Dunn ve Susan Hartzell adlı iki kız kardeş bir kitap yazmak için yanıp tutuşuyorlardı fakat istedikleri gibi bir konu bulmakta zorlanıyorlardı. Neyse ki ünlü yazar Dean R. Koontz'un Phantoms adlı eseri imdatlarına yetişti ve Phantoms'dan aldıkları "ilham" ile Pauline Dunn takma adını kullanarak iki kitap yazdılar. Bu kitaplardan özellikle Crawling'de ki Koontz ilhamı o kadar çoktu ki yayın evi kitabı toplattı ve Koontz kardeşlerin gazeteye bir özür ilanı vermelerini sağladı.

Star Crash
Elsevier Nelson adlı bir yayın evi kimliği belirsiz bir yazara ait olan Star Crash adlı bir kitap yayınladı. Kısa süre sonra Star Crash'in 1960'larda Gardner Fox'un yazdığı bir kitabın bire bir kopyası olduğu anlaşıldı. Bu olayın yarattığı sansasyon, yıllardır tek bir kopya bile satmayan Fox'un eserinin yeniden basılmasını ve satmasını sağladı.

Alien

Alien
Sinemanın en ünlü bilim kurgu filmlerinden biri sayılan Alien filmi yüzünden yazar A.E. Van Vogt, 20th Century Fox'a dava açtı. Dava sebebi Alien'ın öyküsünün kendi romanı olan The Voyage Of The Space Beagle adlı eserden çalıntı olduğunu iddia etmesiydi. Mahkeme sonuçlanmadan taraflar gizli bir anlaşmaya vardılar. 20th Century Fox'un A.E. Van Vogt'a yüklü bir ödeme yaptığı iddia edilse de bu kanıtlanamadı.

Death In The Spirit House
Ron Montana ve Craig Strete birlikte bir kitap yazmak için bir araya geldiler. Fakat kısa süre içerisinde aralarında anlaşmazlık çıktı ve Montana, Strete'i kendi romanı olan Death In The Spirit House'u çalmakla suçladı. Farklı yazarlar farklı tarafları tutunca çözüm imkansız hale geldi. Sonunda Sheldon Teitelbaum adlı başka bir yazar konuyu detaylı bir şekilde inceledi ve bunun bir yanlış anlaşılmadan ibaret olduğunu açıkladı. Teitelbaum, bu konuyu karıştıranın, Montana'nın avukatı ile birlikte olan Harlan Ellison olduğunu iddia etti. Teitelbaum ve Ellison'ın daha önceden bir ilişki yaşamış olmaları gerçeği ise, bu konuyu bilim kurgu yörüngesinden çıkartıp, bir romantik komedi seviyesine taşıdı.

Geleceğin polisi

To Feel Another's Woe
Ann Melrose adlı bir yazar, Chet Williamson adlı diğer bir yazarın To Feel Another's Woe adlı öyküsünü aldı, öyküyü birinci tekil şahıs yerine, üçüncü tekil şahıs kullanarak yeniden yazdı. Öykünün bazı bölümlerini değiştirme zahmetine bile katlanmadı ama karakterin seçmelerine katıldığı müzikalin adını Streetcar Named Desire'dan Cats'e çevirdi. Eğer yeniden yazdığı romanı yayınlaması için, orijinal kitabın satışa sunan yayınevine göndermemiş olsaydı belki de bu işten paçayı sıyıracaktı.

Future Cop
1976 yılında televizyonlarda Future Cop adlı bir dizi yayınlandı. Dizide aktör Ernest Borgnine, android bir robot ile ortak olan bir polis memurunu canlandırıyordu. Daha önce Montana - Strete kavgasına adı karışan Harlan Ellison, Ben Bova adlı başka bir yazar ile birlikte diziyi mahkemeye verdiler. Davanın sebebi, televizyon dizisinin Brillo adlı kısa öykülerine çok fazla benzemesiydi. Mahkeme yazarları haklı buldu ve 285.000 bin dolarlık tazminat kazandılar. İşin garibi ikilinin öyküsü de, Asimov'un 1954 yılında yayınladığı Çelik Mağaralar adlı romanına benziyor olması.

Of Atlantis offf...

Of Atlantis
Lanaia Lee, Of Atlantis adlı romanını yazdıktan bir süre sonra, pek çok kişi romanın David Gemmell'in Dark Prince adlı eserinden biraz fazla esinlendiğini iddia etmeye başladılar. Lee, ilk önce temsilcisi olan Cheryl Pillsbury'i suçladı. Söylediğine göre Pillsbury, Of Atlantis'i daha iyi hale getirebilmek için ona Christopher Hill adlı bir yazardan yardım almış ve suçlanan bölümlerle ilgili değişiklikleri Hill gerçekleştirmişti. Bu iddiaları kamuoyunda pek sempati toplamadı. Bunun üzerine Lee, kendisinin bu konuda bir kurban olduğunu söyledi ve Pillsbury'yi lanetlemekle tehdit etti.

Until The Sun Falls
Cecelia Holland, William James'i birden fazla romanını çalmakla suçladı. İddiaların doğru olup olmadığını anlamak için ise çok derinlemesine bir araştırma yapmaya gerek yoktu. Holland'ın kitabının kapağındaki Until The Sun Falls (Günbatımına Kadar) başlığı ile James'in kitabının kapağındaki Before The Sun Falls (Günbatımından Önce) başlığı zaten konuyu yeterince özetliyordu.

What is Matrix???

The Third Eye
Sophia Stewart adlı bir kadın, 1983 yılında yazdığı The Third Eye adlı öyküsünün birden fazla kişiye toplu halde ilham verdiğini iddia etti. Üstelik suçladıkları da The Matrix ve Terminator filmleriydi. Basın üzerinden bu konuları uzun uzun tartışan Stewart, ayrıca konuyla ilgili film şirketlerine de dava açtı. 2004 yılında basında Stewart'ın davayı kazandığı haberleri çıktı ama bu hata kısa sürede düzeltildi. Stewart, son duruşmaya katılmadığı ve söz verdiği delilleri sunmadığı için dava düşmüştü.

The Invisibles
The Matrix'e esin kaynağı olduğu iddialarının sayısı hiç de az değil. Ama aralarında Grant Morrison'ınki özellikle dikkat çekiyor. Morrison, The Matrix filminin yönetmenleri Wachowski kardeşlerin, kendi çizgi romanı olan The Invisibles'ı yazarlara verdiğini ve dikkatli bir şekilde kopyalamalarını istediğini iddia ediyor. Hatta henüz proje aşamasındayken filmin adının The Invisibles olduğunu da söylüyor. Fakat Morrison, Wachowski kardeşlerin kopyalamayı ustalıkla yaptıkları için dava açsa bile kazanamayacağına inanıyor.

Peki, what is Terminator?

Terminator
Adı sıkça karşımıza gelen Harlan Ellison, yazdığı Outer Limits adlı televizyon dizisinin bazı bölümlerini çalmakla suçladığı ünlü yönetmen James Cameron'a dava açtı. Ellison, çaldıkları ile Cameron'ın Terminator filmini yaptığını öne sürüyordu. O günden beri Cameron, Ellison'ın adını bile duymaya tahammül edemediği söyleniyor.

Star Wars
Her ne kadar George Lucas, Christopher Paolini'ye hiç dava açmamış olsa da, Paolini'nin Eragon adlı roman serisinin Star Wars'dan çalıntı olduğu her zaman konuşulmuştur. Hatta eleştirmenlere göre Star Wars ve Eragon arasındaki en büyük fark, Luke karakterinin babasını Darth Vader karakteri değil, Obi-Wan karakteri yapmasıdır.

Nosferatu
1922 yılında çekilen Nosferatu adlı filmin asıl adı Dracula olacaktı. Fakat F.W. Murnau, orijinal Dracula'nın yazarı Stoker'dan izin almayı bir türlü başaramadı. O da mecburen ismi değiştirip, hikayeyi değiştirmeden çekmek zorunda kaldı.

En "süper" davalar

Superman
En ünlü bilim kurgu kahramanlarından biri olan Superman, mahkeme salonlarında da insan üstü bir güce sahip. En çok davalık olan kahramanlar arasında yer alan Superman, Wonderman adlı çizgi romanın yayıncısı Fox Publishing'e dava açtı, kazandı.

Ardından Master Man adlı çizgi roman ortaya çıktı. Superman dava açacağını açıkladığı anda yayıncı National Comics, Master Man'ı bitirdiklerini açıkladı.

National Comics ardından Captain Marvel adlı bir başka deneme yaptı ve bu kez davadan da kaçmadı. Fakat mahkeme Superman lehine karar verince Captain Marvel da bitti.

Superman filmleri ortalığı kasıp kavururken bu kez ortaya The Greatest American Hero adlı sakar bir süper kahraman filmi çıktı. Warner davayı açtı ama mahkeme bunun bir taklit değil parodi oluğu kararına vardı ve Superman ilk kez mahkemeden mağlup ayrıldı.

Superman'in yaratıcısı Jerry Siegel, DC Comics'e süper kahramanın gençliğini konu alan Superboy adlı bir öneri ile gitti ama reddedildi. DC daha sonra Siegel askerdeyken bu Superboy'u ondan habersiz yayınladı. Siegel dava açtı. İlk davayı kazanmasına rağmen DC temyize gitti ve bazı yayın hakları Siegel'da kalacak şekilde kararın değişmesini sağladı. Siegel üzerine tekrar dava açtı.

Tüm davaları Superman açmadı. Superman'e de dava açıldı. 1930 yılında yani Superman ortaya çıkmadan 8 yıl önce, Philip Wylie, Gladiator adlı bir çizgi roman yayınlamıştı. Wylie, Siegel'ı dava açmakla tehdit etti. Dava açıldı ama Wylie kazanamadı. Daha sonra Siegel'ın 1932 yılında yayınlanan bir dergide Gladiator hakkında bir incelemesinin yayınladığı ortaya çıktı.