1918 salgınında ne yaşanmıştı? Koronavirüs ile inanılmaz ortak noktalar...
1918 grip salgını ile koronavirüs salgını arasında ne gibi ortak noktalar var? Bilim insanları 1918 salgını ile ilgili kayıtları incelerken, bugün koronavirüs salgını mücadelesine ders çıkarılabilecek noktaları buldular.
Son zamanlarda 1918 grip salgını hakkındaki bilimsel veriler ve grafikler, sosyal medyada paylaşılıyor. Bu grafikler sosyal mesafe kısıtlamalarının uygulanmasıyla beraber pandeminin nasıl seyrettiğini gözler önüne seriyor.
1918 yılında dünyayı etkisi altına alan bir grip salgını yaşanmıştı. Ortabatı Amerika'da 1918 ilkbaharında ortaya çıkan salgın, fark edilmeden askerler tarafından ABD'ye yayıldı. Sonrasında Amerikan askerleri ile Avrupa'ya sıçradı. Ağustos ayının sonrasında, ABD, Fransa, Sierra Leone kıyılarında ölümcül bir dalga seyretti ve pandemi haline geldi. Kısa bir süre sonra üçüncü bir dalga daha yaşandı ve nihayet 1920 yılında yavaşladı. Virüs'ten tahminen 500 milyon insan etkilendi ve 50 ila 100 milyon kişi öldü. ABD'de ölenlerin sayısı 675.000 idi.
Bugünün aksine, 1918 yılında bilim insanları virüsü görecek teknolojiye sahip değillerdi. Halk sağlığının nasıl yönetileceğine devlet, ilçe ve yerel yönetimler karar veriyordu. Halk sağlığı yöneticileri hijyen uygulamalarına başladı. Elleri yıkama, öksürük ve hapşırıkları mendil yardımıyla kapama gibi önlemler uyguladılar. Broşürler hazırlandı ve 8 farklı dilde genelge yayımlandı. Sokağa tükürmek yasaklandı, kamusal alanlarda ortak bardak-tabak kullanımı kaldırıldı. Bunlar atılan en basit adımlardı.
Kısa süre sonra tramvaylarda havalandırma sistemleri iyileştirildi, kalabalıklaşmayı engellemek için mağaza saatleri düzenlendi. Grip yayılmaya devam ettikçe, uygulamalar artırıldı. Halka açık alanlarda toplaşmalar yasaklandı, bazı iş kolları dışındaki bütün işletmeler kapatıldı, düğün ve cenazeler yasaklandı. Bazı şehirler maske takmayı bile denedi. Bazı şehirler karantina uyguladı, bazı şehirler ise yeni ve denenmemiş aşıları kullandı.
Amerika ve Avrupa'da 1918-1919 yılları Grip Salgını Ölüm Oranları
Bugün, dünyanın içinde bulunduğu koronavirüs pandemisi için en yararlısı Philedelphia ve Seattle'ın karşılaştırmalı deneyimi. Peki Philedelphia ve Seattle o yıllarda ne yapmıştı?
Philedelphia, salgın geldiğinde tüm uyarılara rağmen pek hazırlık yapmadı. Savaş döneminde olunduğu için halihazırda devam eden rutinlerini sürdürdüler. Büyük bir geçit töreninden 3 gün sonra şehirde 635 grip vakası bildirildi ve kısa sürede durum daha da kötüleşti. Ölülerle taşan morglar ve tabut eksikliği, toplu mezarlara mecbur bıraktı. Philedelphia, ülkenin en yüksek ölüm oranlarından birine sahne oldu.
Seattle'da ise hikaye oldukça farklı. 20 Eylül'de kendin sağlık yöneticisi Dr. JS McBride, gribin şehre ulaşmasının mümkün olduğuna kanaat getirdi ve bu gerçekleşirse hastaları karantinaya alacaklarını duyurdu.
4 Ekim'de Lewis Kampı griple boğuşmaya başladığında, kamp karantinaya alındı. Aynı zamanda Washington Üniversitesi'ndeki denizcilik eğitim merkezindeki çok sayıda öğrencinin grip geçirdiği ortaya çıktı. Sadece iki gün içinde şehir, tüm karşı gelmelere rağmen okulları kapattı, kilise hizmetlerini yasakları ve tüm etkinlikler engellendi. Faaliyete devam eden işletmelerde ise kalabalıklaşma yasaklandı. Takip eden günlerde yerel bir otel hastane olarak tesis edildi, sokağa tükürenlere hücre cezası getirildi, sokakta maske takmak zorunlu oldu, çalışma saatleri kısıtlandı, açık kalan işletmelere de kısıtlama getirildi.
Başlangıçta pandeminin bir haftadan kısa sürede geçmesi umuluyordu, azalmalar başlamıştı ama kurallara devam edildi. 11 Kasım'da kısıtlamalara ve maske takma uygulamasına son verildiği açıklandı. Ardından sürpriz olmaya bir şekilde salgın geri geldi. Hemen harekete geçildi ve hastalar karantinaya alındı. Bu önlemler sayesinde Seattle, Philedelphia'ya oranla çok daha düşük ölüm sayısı yaşadı.
O yıllarda yaşanan bu grip salgınında yönetim sıkça muhalefete maruz kaldı. İşletme sahipleri açık kalmak için çok uğraştılar. Tiyatro sahipleri hukuki yollara başvurdular, muhalefet ise okulların kapanmasına karşı çıktı. San Francisco'da maske karşıtları bir araya gelip gösteri yaptılar.
Ancak bu denli muhalefete karşı direnen yetkililer, iyi sonuçlar elde ettiler. Michigan Üniversitesi Tıp Tarihi Merkezi ve Hastalık Kontrol Önleme Merkezleri'nde araştırmacılar tarafından yapılan incelemeler, ilaç tedavisinden ayrı olarak 1918 yılında sosyal mesafe uygulanmasının ne denli önemli olduğunu ve nasıl fark yarattığını ortaya koydu.