10 büyük çöküş hikayesi!

İş hayatı başarıdan çok felaket hikayeleriyle doludur aslında. ABD'de yapılan bir araştırmaya göre, yeni bir girişimin başarısız olma ihtimali, ortalama yüzde 85 ila 90 arasında değişebilmektedir.

Tabii ki burada girilen sektörden, girişimcilerin tecrübesine dek pek çok unsur rol oynar şüphesiz. Ancak yine de o denli büyük hatalar, o denli kolayca yapılabilmektedir ki, dönüp geçmişe bakıldığında insanın olanlara hayret etmemesi mümkün değildir.

Yeni ve ileri teknolojilerle uğraşan firmalar ise bu açıdan her zaman bıçak sırtındadır. Çoğu zaman bilinmedik sulara yelken açan bu firmalar, rotalarını çizerken bir yandan da tarih yazarlar. Ne var ki bu tarihçeler her zaman başarı hikayeleriyle dolu değildir. Sık sık çöküşler yaşanır, geride diğer girişimcilerin tüylerini ürperten enkazlar kalır.

Şimdi gelin, bu tip hikayelere sahip 10 eski efsane şirkete birlikte göz atalım...

3Dfx

1996 yılında çıkardığı Voodoo grafik işlemcisiyle bir gecede 3D devrimi yaratan firma, Nvidia gibi rakiplerinin hırsını küçümseyerek ilk hatasını yaptı. Ancak firmayı mezara götüren esas adım, 1998 yılında STB adlı bir başka firmayı almak oldu. Bu firma yoluyla kendi ekran kartlarını üretmeye kalkan 3Dfx, diğer donanım üreticilerini küstürmekle kalmadı, tecrübe sahibi olmadığı üretim ve dağıtım konularında yaşadığı sıkıntılarla sermayesini de tüketip, 2000 yılında Nvidia tarafından satın alındı ve tarih oldu...

Silicon Graphics

Silicon Graphics (SGI) bir zamanların efsanevi iş istasyonu üreticisiydi. Son derece pahalı ve kendi zamanı için çok gelişmiş olan grafik işleme kapasitesine sahip iş istasyonlarını büyük firmalara satarak, kendi pazarında liderliğe yükselmiş bir kuruluştu. Ne var ki AMD, Nvidia ve hatta Intel gibi firmaların düşük bütçeli ancak yüksek kapasiteli grafik işlemcileri pazara sürmesiyle beraber, grafik işlemeye yönelik iş istasyonları pazarı da çöktü. Ve SGI da tarihe karıştı. Şu anda isim hakkını alan bir grup tarafından, sunucu işinde var olmaya çalışıyor.

Napster 1.0

Napster'ın ilk hayatında başına gelenleri herhalde bilmeyen yoktur. Shawn Fanning tarafından kurulan bu site, verdiği hizmetin türü nedeniyle hiç bitmeyen telif hakkı davalarıyla boğuşmak zorunda kaldı ve en sonunda da kapatıldı. Ne var ki, çoğu benzer hikayenin aksine, bunun sonu çok daha mutlu bitti denebilir. Curcuit City tarafından satın alınan Napster markası, 2.0 adı altında gayet başarılı bir yasal müzik hizmetine dönüştürüldü.

Osborne Computer

1980 yılında Adam Osborne tarafından kurulan Osborne Computer, tüm teknoloji firmalarının kulağına küpe olacak bir hata yüzünden sulara gömülmeden önce, hayli ümit vaad ediyordu. Felaket kapıyı yeni bir ürünün zamanından önce duyurulmasıyla çaldı. Osborne, daha aylarca raflara çıkmayacak bir ürünü zamanından önce duyurdu ve müşteri kitlesi de olan modelleri almayı bırakıp yenisini beklemeye koyuldu. Para akışı duran firma hızla piyasadan silindi.

Webvan.com

İnternetin en bilindik ticari facialarından birine imza atan Webvan.com İngiltere kökenli bir firmaydı. İnternet üzerinden sipariş edilecek olan bakkaliye malzemelerini perakende tüketicinin kapısına kadar ulaştırmayı vaad eden firma, gereken altyapıyı kurmak için çok büyük para harcadı. Ancak o gün için zamanının önüne geçtiğini farketmeyen firma, bir türlü ihtiyacı olan talep miktarına ulaşamadı ve sonunda battı. Bugün bu marka Amazon.com şemsiyesi altında yaşıyor.

Circuit City

Amerika kökenli bir teknoloji mağazaları zinciri olan Circuit City, en büyük rakibi olan Best Buy karşısında çok uzun süre dayanamadı. Ancak firmanın batışının ardında sadece rekabetin yatmadığı da iyi biliniyor. İlgisiz ve kaba tezgahtarlar, piyasa ortalamasının üstündeki fiyatlar, tüketiciyi yanlış yönlendiren reklam kampanyaları ve rezil bir stok yönetim politikası gibi unsurlar da firmanın mezarını kazmasına yardımcı oldu. Yani yapılmaması gereken tüm hataları yaptıkları söylenebilir.

SCO

Bir teknoloji firması olarak kurulan SCO, teknoloji geliştirmek ve satmak dışında da para kazanma yöntemleri olabileceği fikri üzerine çalışmaya kalkmanın bedelini ağır ödedi. UNIX ve Linux gibi ciddi yazılımların telif haklarına sahip olduklarını söyleyerek pek çok karmaşık telif davası açan firma yetkilileri, ardı ardına bu davaları kaybettiler. Sonuçta planladıkları gibi tazminat alamadıkları gibi, üstüne bir de dava masrafları yüzünden sermayeyi tükettiler ve tabii pek de iyi ün yapmadılar.

eToys.com

1990'lı yılların sonunda yaşanan e-ticaret facialarından birine imza atan eToys.com, internet üzerinden perakende oyuncak satmak amacıyla kurulmuştu. Kağıt üzerinde bu iyi bir fikir gibi görünse de, o dönemde üreticiler henüz dinamik üretim ve ürün stoklama yöntemleriyle tanışmış değillerdi. Haliyle firma aldığı siparişleri temin etmekte büyük sıkıntılar yaşadı ve sonuçta Toys R Us gibi hazır stok bulunduran rakipleriyle rekabet edemedi.

Amp'd Mobile

MTV ve Universal gibi büyük firmaların desteğiyle kurulan bu firma, mobil telefonlar için çeşitli uygulamalar ve video içerik satmak amacını güdüyordu. Yani gerçekte bugün pek sık rastlanan mobil içerik ve uygulama sağlayıcıların atasıydı. Ne var ki firma yapısal olarak pek esnek değildi, hızla artan tüketici talebine cevap veremedi. Üstüne bir de satış sonrası hizmette yaşanan sıkıntılar eklenince, marka hızla gözden düştü ve sonunda müşterilerini küstürdü.

TrueSAN Networks

Yaklaşık 30 milyon USD civarında bir yatırımla kurulan TrueSAN, 2003 yılında kasası tamtakır bir biçimde battı. Tüketiciye veri depolama hizmeti sunan firma, "cloud-computing" furyasının ilk ve en umut vaad eden örneklerinden biri olarak görülüyordu. Ne var ki kimse bu yeni yaklaşıma hazır değildi, ne tüketiciler, ne de firmanın kendisi! Gerekli altyapıyı bir türlü düzgün biçimde kuramayan firma, müşterilerine gereken güveni de veremeyince, kısa sürede sermayeyi kediye yükledi.