1.BÖLÜM: Windows'un açılışını hızlandırın

En güncel donanımlarla oluşturulmuş güçlü bir bilgisayara sahip olmanız veya ömrünü doldurmuş bir sistem kullanıyor olmanız hiç fark etmez: Windows'ta bir işlem yaparken mutlaka beklemek durumunda kalırsınız. Bu beklemeleri tamamen ortadan kaldırmak imkansız olsa bile, CHIP Online'ın çok özel performans ipuçlarını uygulayarak bilgisayarınızdan yaklaşık yüzde 20 daha fazla verim almayı başarabilirsiniz.

Yazı dizimizi üç ana bölüm altında toplamayı uygun gördük. İlk bölümde işletim sisteminizi daha hızlı açmayı, ikinci bölümde Windows'u daha hızlı çalıştırmayı ve üçüncü bölümde de sistemi daha hızlı kapatmayı öğreneceksiniz.

MSCONFIG: Açılışı düzenleyin

Windows, açılışta istenilen programları otomatik olarak çalıştırabilecek şekilde programlanmıştır. Bu yüzden "Başlangıç" menüsündeki programlar ve Kayıt Defteri'nde gizlenmiş kimi uygulamalar bilgisayarınızı her açışınızda Windows tarafından otomatik olarak çalıştırılır.

Sistemin kendi programları dışında sonradan yüklediğiniz kimi programlar, kendilerini çok önemli gördüklerinden veya başka karanlık sebeplerden dolayı, kısa yollarını bu klasörlere kopyalayarak siz fark etmeden çalıştırılırlar. Bu durum hem bilgisayarınızın açılış süresini uzatır, hem de istemediğiniz veya gereksiz programlar sistem belleğinizi kullandığından bilgisayarınızın genel performansı düşer.

Otomatik açılan programların bir listesini görmek için Windows'un yapılandırma programı "Msconfig" aracını kullanabilirsiniz.

Bu programı çalıştırmak için "Başlat" menüsündeki "Çalıştır" seçeneğine tıklayın, metin alanına "msconfig" yazın ve [Enter]'a basın. "Başlangıç" sekmesine geldiğinizde otomatik yüklenen programları birarada göreceksiniz. "Komut" sütununda, çalıştırılan programın sabit disk üzerindeki yeri belirtilir. Eğer programın otomatik açılma işlevini kullanmıyorsanız, buradaki "Real Player", "QuickTime" veya "Nero" gibi programların yanındaki onay işaretlerini kaldırarak başlangıç sürecini hızlandırabilirsiniz. Programı kapatıp bilgisayarınızı yeniden başlattıktan sonra, ilk açılışta ekrana gelecek olan penceredeki "Bu uyarıyı bir daha gösterme ve bu programı çalıştırma" seçeneğini işaretleyerek uyarı ekranından kurtulun. İşaretini kaldırdığınız program ya da programlar, bundan böyle Windows ile birlikte otomatik olarak başlamayacaklar.

DONANIM PROFİLİ: Açılışta zaman kazanın

Donanım sürücülerinizin yüklenmesi, açılış zamanınızı oldukça uzatabilir. Bu yüzden eğer sadece ara sıra kullandığınız bir televizyon kartınız varsa, donanım profilleri oluşturarak sürücülerinin her zaman açılış zamanınızdan çalmasını engelleyebilirsiniz. Bunun için ilk önce "Bilgisayarım" simgesine sağ fare tuşuyla tıklayıp "Özellikler" seçeneğini işaretleyin, sonra da "Donanım" sekmesine gelerek "Donanım Profilleri" düğmesine basın. Geçerli profil işaretli iken "Kopyala" düğmesine basarak bunun bir kopyasını oluşturun. Daha sonra bu profili, ne işe yaradığını size hatırlatabilecek şekilde isimlendirin. Örneğin televizyon kartının sürücülerini devre dışı bırakmayı düşünüyorsanız, profil için "TV Yok" ismi son derece uygun olabilir.

Bundan sonra bilgisayarınızı kapatıp tekrar açın ve açmak istediğiniz profil sorulduğunda yeni yarattığınız profili seçin. Windows yeniden açıldıktan sonra "Bilgisayarım / Özellikler / Donanım / Aygıt Yöneticisi" yolunu takip edin. Ekrana gelecek olan pencerede, devre dışı bırakmak istediğiniz donanıma sağ tuşla tıklayarak "Devre Dışı Bırak" seçeneğini işaretleyin. Daha sonra pencereleri "Tamam" düğmelerine basarak kapatın ve bilgisayarınızı yeniden başlatın. Artık "TV Yok" profilini seçtiğinizde, bilgisayarınız televizyon kartınızın sürücülerini yüklemek için uğraşmayacak ve siz de bu sayede önemli bir zaman kazanmış olacaksınız.

LAYOUT.INI: Açılış optimizasyonunu açın

Windows XP, açılış sürecinizi hızlandırmak için başlangıç dosyalarını ve başlangıçta açılan programları en uygun biçimde düzenler. Bunun için ilk başta kullanılan bu dosyaları sabit diskinizin üstünde açılış sırası ile ve olabilecek en az araları bırakarak sıralar ve bu düzeni "C:\WINDOWS \Prefetch\" klasörü içindeki LAYOUT.INI dosyasında saklar. Klasör içerisinde, başlangıçta açılan her program için ".pf" uzantılı bir dosya barındırılır ve Windows, her üç günde bir bu dosyaları kontrol ederek açılış programlarının yerlerini siz kendinize bir kahve almaya gittiğinizde uygun hale getirir.

Zamanla "Prefetch" klasöründe bir yığın ".pf" uzantılı dosya birikir ve bu yüzden gün geçtikçe optimizasyon işlemi etkinliğini yitirir. Bunu engellemenin en pratik yolu, belirli aralıklarla (örneğin ayda bir) bu klasörün içeriğini silerek Windows'a sistemi yeniden optimize etme şansı vermekten geçer.

İşlemin geçerliliğini sizin için test merkezimizde denedik. Yaptığımız ilk testte Pentium 4 2,8 GHz işlemcili, 512 MB RAM'e sahip ve Windows XP Professional yüklü bilgisayarımızda BIOS ekranından oturum açma penceresine kadar geçen 46 saniyenin "Prefetch" klasörü boşaltıldıktan sonra 36 saniyeye düştüğünü gördük. Bu kayda değer iyileşmeden sonra, yaptığımız ikinci testte ise 1GHz'lik Pentium Celeron işlemcili, 256 MB RAM ile donatılmış ve Windows XP Home Edition yüklü farklı bir test bilgisayarı kullandık. Burada elde ettiğimiz sonuç ise diğerindeki kadar başarılı olmadı: Test süresi 52 saniyeden sadece 50 saniyeye düştü.

YEREL AĞ: ADSL'e bağlı sistemi hızlandırın

Eğer bilgisayarınız internete RASPPPOE sürücüleri ile doğrudan bağlanıyorsa ve siteminizde ayrıca bir ağ bağdaştırıcısı bulunuyorsa, bilgisayarınız açılışta tıkanmalar yaşayabilir. Bu durumda bütün simgeleriniz yerli yerinde olduğu halde işlem yapamazsınız. Bunun nedeni, Windows'un ağ bağdaştırıcısı için DHCP sunucusundan IP adresi almaya çalışmasıdır. DSL ağında böyle bir dağıtım söz konusu olmadığı ve IP adresleri servis sağlayıcısı tarafından atandığı için, bu gecikme canınızı sıkacak kadar uzun sürebilir.

Gecikmeye neden olan arama işlemini engellemek için bağdaştırıcının tüm protokollerle ve istemcilerle olan bağlantısını kesmelisiniz. Bunun için "Başlat" menüsü içerisinden "Programlar" menüsüne, buradan da "Donatılar" menüsündeki "İletişim" menüsüne gelerek "Ağ Bağlantıları" simgesine tıklayın. Aynı menüye masaüstünüzdeki "Ağ Bağlantılarım" simgesine sağ tuşla tıklayıp "Özellikler" satırını işaretleyerek de ulaşabilirsiniz. Daha sonra, açılan penceredeki "Yerel Ağ Bağlantısı" simgesine sağ tuşla tıklayıp "Özellikler" seçeneğine gelin. Bağlantının kullandığı bütün öğelerin önündeki onay işaretleri kaldırarak hepsini devre dışı bırakın.

Dikkat: Eğer ağ bağdaştırıcısını bir yerel ağa veya bir yönlendiriciye (router) bağlanmak için kullanıyorsanız, bu öneriyi uygulamanız bağlantınızın devre dışı kalmasına neden olacaktır.

İŞLETİM SİSTEMLERİ LİSTESİ: Daha hızlı açın

Windows XP'yi bilgisayarınıza eski Windows sürümünüzü kaldırmadan yüklediyseniz veya sabit diskinizde bir DOS başlangıç birimi bulunduruyorsanız, bilgisayarınız açılışta size hangi işletim sistemini açmak istediğinizi soran başlangıç ekranı sunar. Bu ekran, standart olarak 30 saniye sonra ön tanımlı sistemi açmaya başlar. Bu süreyi kısaltarak açılışı hızlandırabilirsiniz. Hatta Windows XP DOS altından kurulduysa, burada iki kere aynı ifade yer alır. Bu durumda bu seçeneği tamamen kapatabilirsiniz.

Bunu yapabilmek için "Bilgisayarım / Özellikler" menüsünü açın. "Gelişmiş" sekmesine gelin ve "Başlangıç ve Kurtarma" bölümündeki "Ayarlar" düğmesine tıklayın. Açılan pencerede işletim sistemleri listesinin gösterilme süresini ayarlayabilir, hatta dilerseniz yanındaki onay kutusunu boşaltarak bu listeyi tamamen devre dışı bırakabilirsiniz.

IDE TANIMLAMA: Otomatik tanımlamayı kapatın

Windows XP, standart olarak her açılışta bütün IDE kanallarını tarar ve bu kanallardaki birimleri tanımlamaya çalışır. Ancak bu durum, açılış süresinin bir hayli uzamasına yol açmaktadır. Bu yüzden sürekli yeni sabit diskler ve CD-ROM'lar takıp çıkaran bir kişi değilseniz, seçeneği devre dışı bırakmanız size açılışta ekstra süre kazandıracaktır. Tabii ki, bu seçeneği istediğiniz zaman tekrar etkinleştirebilirsiniz.

Bunun için daha önce belirttiğimiz şekilde "Aygıt Yöneticisi"'ne gelerek "IDE ATA/ATAPI denetleyiciler" bölümünü bulun. Burada "Birincil IDE Kanalı" simgesine çift tıklayarak yeni bir diyalog penceresi açın ve "Gelişmiş Ayarlar" sekmesine geçerek "Otomatik Algıla" biçiminde belirlenen tüm seçenekleri "Yok" seçeneği ile değiştirin. Bazı bölümler seçilemez durumda olabilir; çünkü bu bölümler zaten kullanımda olan IDE kanallarını temsil etmektedir. Aynı işlemi "İkincil IDE Kanalı" için de aynen uygulayın.

Son sürat Windows yazı dizimizin ikinci bölümünde, Windows XP ile daha hızlı çalışmanın yollarını öğreneceksiniz...