Klavyenin Gizemleri

Klavyenin üzerinden yüzden fazla tuş bulunuyor. Bunların büyük bölümünü harfleri ve noktalama işaretlerini yazmak için kullanıyoruz. Peki ya diğerlerini?

Her şeyden önce, klavye üzerindeki tuşları iki kategoriye ayırabiliriz: Evrensel ve özel tuşlar. Bunların yanı sıra eşzamanlı, yani aynı anda basılarak kullanılan bir dizi tuş kombinasyonu davardır. Evrensel tuşlar, o anda kullanılan programdan bağımsız olarak kendilerine standart olarak atanmış fonksiyonu gerçekleştirirler. Harf tuşları ve klavyenin sağ kısmındaki nümerik tuş takımının yanı sıra, imleci hareket ettirmeye yarayan yön tuşları ve silme işlemleri için kullanılan "Delete" ile "Backspace" tuşları evrensel tuşlar arasında yer alır.

Özel tuşlar ise kullanılan programa göre farklı işlevler üstlenirler. F1, F2 gibi fonksiyon tuşları buna güzel bir örnektir. Bu tuşlarla ilgili tek zorluk, belli programlarda özel işlevi olan herhangi bir F tuşunun başka bir programda başka bir işlev için kullanılabiliyor olması. Bu karmaşayı önlemeye çalışan bazı programcıların sayesinde, F tuşlarının kullanımı yavaş yavaş standartlaşmaya başladı.

Tuş Kombinasyonları

Ancak şu ana kadar kesin bir sonuç alınabildiğini söylemek de oldukça zor. Tuş kombinasyonları ise belli prosedürleri hızlandırmak için birden fazla tuşun aynı anda kullanılması sonucunda ortaya çıkarlar. Kombinasyonlar sayesinde yazılım ile etkileşim kolaylaşır ve bazı işlevlere kısa yoldan ulaşmanız sağlanır.

Bir belgedeki metinin belli bölümünü kopyalamak istediğinizde, bunu yapabilmek için farklı yöntemler tercih edebilirsiniz. Menü çubuğunu kullanabilir, farenin sağ tuşundan faydalanabilir ya da en hızlı yöntem olarak Ctrl ve C tuşlarına aynı anda basabilirsiniz. Çünkü bu kombinasyon, kopyalama komutu vermeniz anlamına gelir. Bu ve buna benzer tuş kombinasyonlarının kullanım şekilleri farklı işletim sistemlerinde değişiklik göstere-bilse de, genel kullanımın standartlaştırma çalışmaları devam etmektedir. Kombinasyonların sayısı oldukça fazladır.

Bu sayfalarda verilen örnekler ile bazılarını öğreneceksiniz; ama ilerledikçe işlenen konuya göre daha fazla kombinasyonla tanışma olanağı da bulacaksınız.

Evrensel Tuşlar

EVRENSEL TUŞLAR

Del tuşu ile silmek: Üzerinde D-E-L harflerinin yer aldığı Del tuşu imlecin sağındaki karakteri silmeye yarar. Diyelim ki ENTER yazmak istediniz, ama ENTTER yazmış bulundunuz. Fazla olan T'yi silmek için tek yapmanız gereken, İmleci iki T arasına getirmek ve Del tuşuna basmaktır.

Backspace: Enter tuşunun üzerinde bulunur ve sola doğru bir ok işareti taşımaktadır. Bu tuş sola doğru silmeye yarar. Önceki örneği ele alırsak, bu sefer İmleci ikinci T'nin sağına getirmek ve Backspace'e basmak gerekecektir.

Page Up - Page Down: Bu tuşlar en çok Word kelime işlemcisinde kullanılır. Birincisi önceki sayfaya, ikincisi ise sonraki sayfaya geçmeye yarar. Tuşlardan birine sürekli basılı tutulduğunda metinde yukarı veya aşağı yönde, her seferinde yaklaşık bir sayfalık aralıklarla geçişler yapılır. Kısacası imleci belgelerin farklı noktalarına götürmenizi sağlarlar ve kaydırma çubuklarının yerine kullanılırlar.

Home: Üzerinde Home yazısı vardır; ancak sadece çapraz bir ok ile belirtilmiş olarak da bulunabilir. İmleci satırın başına götürmekle görevlidir. Bu tuş da genellikle Word gibi kelime işlemcilerde kullanılır.

End: İlk bakışta İmleci belgenin sonuna götürmek için kullanılan bir tuş gibi düşünülse de, aslında bulunduğunuz satırın sonuna ulaşmanızı sağlar. Benzerliklerinden dolayı Home tuşunun hemen yanına yerleştirilmiştir.

İPUCU: Ctrl ve Home tuşlarına aynı anda bastığınızda, doğrudan açık olan belgenin en başına gidersiniz. Ctrl ile End ise, sizi belgenin en sonuna götürür.

Diğer Evrensel Tuşlar

DİĞER EVRENSEL TUŞLAR

Ins (Insert): Üzerinde I-N-S ya da I-N-S-E-R-T harfleri bulunan tuştur. Fonksiyonu çoğu kişi için büyük bir bilinmeyenin ötesine geçemez. Özellikle Word kelime işlemcisi tarafından kullanılır. Normalde Word gibi bir kelime işlemcide eksik yazılmış bir harfi tamamlamak için imleci kelimenin arasına getirip eksik harfi araya yazabilirsiniz. Örneğin ENTER yazmak istediniz fakat ENTR yazdığınızı fark ettiniz. İmleci T ve R arasına getirip E harfini yazabilirsiniz. Fakat ENTER yerine ENTTR yazdıysanız ve ikinci T yerine bir E yazmak istiyorsan iz yapacağın iz en pratik hareket, Ins tuşuna bastıktan sonra fazla olan T'nin önüne imleci taşıyarak E'ye basmaktır. Böylece silmeye gerek kalmadan doğru harf eskisinin yerini alır. Ins tuşuna bir kez bastığınızda, daha sonra yapacağınız tüm hareketlerde de aktif halde kalacaktır. Bu yüzden tuş ile işiniz bittiğinde üzerine bir kez daha basmanız ve tuşu etkisiz hale getirmeniz gerekir.

Shift: Tuş, yukarıyı gösteren bir okla işaretlenmiştir. İlk bakışta re işe yaradığını fark etmek oldukça zordur. Çünkü tek başına basılınca hiç bir etki yaratmaz. Başka bir deyişle Shift, ancak bir başka tuşla beraber kullanıldığı zaman anlam kazanır. İleride öğreneceğiniz birçok özelliğin dışında, en çok büyük harf yazmaya yarar. Ayrıca klavyenin üzerinde dikkatinizi çekmiş olabilecek birden fazla karakter barındıran tuşlar vardır. Örneğin aynı tuşun üzerinde 7 ve / işaretleri bulunur. / işaretini yazabilmek için, ilgili tuşa basarken Shift tuşunu da basılı tutmalısınız. Yani tuşların üzerinde üst kısımda göreceğiniz tüm karakterler, ancak Shift tuşunun basılı tutulması yardımıyla yazılabilir.

Caps Lock: Büyük veya küçük harf yazımının sürekli aktif halde olmasını sağlayan tuştur. Shift'ten farklı olarak sürekli basılı tutmanız gerekli değildir. Etkin ya da devre dışı durumda olduğunu klavyenin sağ üst tarafındaki uyarı ışığının yanık ya da sönük olmasından anlayabilirsiniz. Aktif olduğunda yazacağınız tüm karakterler de büyük olacaktır.

DİKKAT: CAPS LOCK

Eğer Caps Lock ışığı yanıyorsa ve Shift tuşunu basılı tutarak yazıyorsanız, harfler küçük yazılacaktır. Caps Lock büyük harf yazımını sağlar, fakat bu esnada Shift'i basılı tutarak bilgisayara bunun tersini yapması yönünde bir komut vermiş olursunuz.

Özel Tuşlar

ÖZEL TUŞLAR

Esc: İngilizcede "escape" sözcüğünün kısaltması olan ve E-S-C harfleri ile gösterilen bu tuş, bir menüden veya bazı programlardan çıkmaya yarar. Özellikle PC oyunlarından çıkmak için kullanılır.

Enter: Klavye üzerindeki en büyük tuştur ve aşağı doğru bir ok sembolü ile işaretlenmiştir. Pek çok farklı işlevi vardır. Bunların en önemlisi ise bir seçeneği onaylamaktır. Örneğin bir programı çalıştırmak istiyorsunuz... Program simgesi üzerine tıklayıp Enter'a basabilirsiniz.

Kelime işlemcilerde ise yeni paragraf oluşturmaya yarar. Bu konudaki genel inanış Enter'ı her satırdan sonra kullanmak gerektiğidir ve bu son derece yanlıştır. Program cümleleri art arda dizip gerektiğinde bir alt satırdan devam ettirecektir. Enter ise bir paragrafı bitirip yeni bir paragrafa başlamak istediğinizde kullanılır.

Tab: Üzerinde biri sağa diğeri sola doğru yönlendirilmiş iki ok işareti vardır. Pek çok farklı işlevi bulunur. Windows'un pencereleri ya da menülerinde; simgelerin ve dosyaların arasında seçili olanı fare kullanmadan değiştirmeye yarar. Kelime işlemcilerde imleci önceden ayarlanmış bir karakter sayısı kadar ilerletmeyi sağlar. Excel yazılımında ise bir sonraki hücreye geçmek için kullanılır. Ayrıca Windows altında çalışan programlarda, farklı bölümler arasında ilerlemenize yardım eder.

Eğer Tab tuşunu Shift tuşu ile aynı anda kullanırsanız, anlattıklarımızın tümü ters yönde gerçekleşecektir.

Ctrl - Alt Tuşları

Ctrl: İngilizce "Control" kelimesinin kısaltması olan C-T-R-L harfleri ile belirtilen tuşun tek başına herhangi bir işlevi yoktur ve diğer tuşlarla birlikte kullanılır. Klavyede iki adet Ctrl tuşu bulunur; ancak ikisinin de işlevi aynıdır.

Alt: Alt tuşunun iki işlevi vardır. İlki ana menüyü seçmektir ve pek çok uygulama için geçerlidir. Böylece aynı an da imleç ile farklı seçenekler arasın da dolaşabilirsiniz.

Alt tuşu diğer tuşlarla birlikte de kullanılabilir. Örneğin açık bir pençedeki "Dosya" menusunu seçmek istiyorsanız, önce Alt tuşuna, daha sonra "Dosya" kelimesinde altı çizili olan D harfine basmalısınız. Düzen menusunu açmak içinse yine önce Alt, sonra da Z tuşlarına basmanız gerekir.

Alt Gr - Menü Tuşları

Alt Gr: Klavyedeki bazı tuşların üzerinde üç farklı sembol bulunur. İlk sembolü tuşa doğrudan basarak yazıyoruz, ikinci sembol içinse daha önce gördüğümüz gibi Shift tuşunu kullanıyoruz. Peki ya üçüncü sembol için ne yapacağız? Alt Gr tuşu bu noktada devreye giriyor. Örneğin e-posta adreslerinin tipik sembolü olan @ sembolü için Alt Gr'ye ve @ sembolünün bulunduğu tuşa birlikte basmak gereklidir.

Menü tuşları: Masaüstündeki "Başlat" menusunu açmanızı sağlayan "Windows" tuşu arlık pek çok klavyede yer almakladır. Klavyenin sol allında, Ctrl ve Ali tuşları arasında yer alır. Görevi, Windows'un bu önemli düğmesine fare kullanmadan erişmektir. Klavyeler üzerinde bulunan diğer menü tuşu ise, farenin sağ tuşuna basınca beliren menüyü kısa yoldan görüntülemeye yarar. Üzerinde menü sembolü olan bu tuş, genellikle klavyenin sağ alt tarafındaki Ctrl ve Alt Gr tuşlarının arasında bulunur.

Print Scrn - F1 ve diğer fonksiyon tuşları

Print Scrn: Bu tuşun işlevi de ilk bakışta anlaşılmayabilir. Tuşa bastığınızda görünürde hiçbir şey olmaz. Ama aslında tuşa basıldığı anda ekrandaki görüntü hafızaya alınmıştır. Peki bunu nasıl hafızadan alıp, ortaya çıkartabiliriz? En basiti Windows'un donatıları arasında yer alan Paint programını kullanmaktır. Programı çalıştırmak için sırasıyla şu yolu takip edin: "Başlat" düğmesi - "Tüm Programlar" seçeneği - "Donatılar" seçeneği - "Paint" seçeneği. Programı çalıştırdığınızda "Düzen" menüsünden "Yapıştır"! seçin. İşte ekran görüntüsü karşınızda...

F1 ve diğer fonksiyon tuşları: F1 hemen hemen tüm programlarda aynı işleve sahiptir. Görevi, yardım seçeneklerini aktif hale getirmektir. Diğer fonksiyon tuşları ise programa göre farklı görevler üstlenmiş olabilir. Bu durumda kesin bir tanım vermek mümkün değildir. Daha önce de söylediğimiz gibi bazı benzer programlarda bu tuşların kullanımlarını standartlaştırma çabaları vardır. Başta Windows uygulamaları olmak üzere pek çok kaynak yönetim programında F2 bir dosyanın adını değiştirmeye, F4 ise yapılan en son işlevi tekrarlamaya yarar.

Ek Bilgi ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

BİLGİ

Bir tuş kombinasyonu kullanılacağı zaman, gerekli tuşların hepsine aynı anda basılmaz. Örneğin Ctrl ve C tuşları ile gerçekleşen kopyalama işlemini ele alalım. Önce Ctrl basılı tutulur; sonra da C tuşuna basılır.

DİKKAT

Türkçe klavyeler, özellikle tuşların yerleri açısından İngilizce klavyelerden farklıdır. Bunun sebebi İngilizcede bulunmayan Türkçe karakterlerdir. Örneğin "Ş" harfi İngilizcede kullanılmaz; bu yüzden İngilizce klavyelerde de yer almaz. Piyasada bulabileceğiniz Türkçe klavyeler ise iki kategoriye ayrılırlar. Bunlar Q ve F klavyelerdir. Aralarındaki fark, tuşların dizilimi konusunda ortaya çıkar. Günümüzde bilgisayar kullanıcılarının büyük çoğunluğu Q klavyeyi tercih ediyor.

Terimler

... TERİMLER ...

LED: Uyarı sığı için kullanılan kelime. Tam açılımı "Light Emitting Diode"dur. Bir elektrik akımının geçmesi halinde ışık yayan mekanizma olarak tanımlanabilir. Düşük seviyedeki bir elektrik akışıyla ortaya çıkar ve PC'deki belli fonksiyonları belirtir, örneğin, disket taktığınızda disket sürücüde yanan ışık bir LED'dir.