Bilim insanları, insan hafızasından istenmeyen anıları silmenin veya değiştirmenin bir yolunu bulmuş gibi görünüyor. Her ne kadar bu fikir tamamen bilim-kurgu gibi gözükse de, bu hafta ABD'de yayına giren yeni bir PBS belgeselinde bilim insanlarının bu işlemi başarmak adına farklı yöntemler buldukları iddia ediliyordu.
PBS'nin NOVA belgesel kolundan Memory Hackers'da hafızanın doğasına yönelik araştırmalar ve hafızanın insanlığın faydası için nasıl değiştirilebileceği açıklanıyor. Filmin üreticileri "insan tarihinin büyük bir kısmında, hafıza bir kaset kaydı gibi bilgiyi kaydeden ve tüm bir şekilde tekrar oynatan bir olgu olarak görülmekteydi. Ancak araştırmacılar şu anda hafızanın çok daha fazla şekillendirilebilir olduğunu ve sadece bizim değil herkes tarafından sürekli olarak yazıldığını ve tekrar yazıldığı keşfediyorlar. Anılarımızı açıklayabilecek ve hatta kontrol edebilecek olan kesin mekanizmaları keşfediyoruz" cümlelerini kuruyor.
Belgeselin konu aldığı kişilerden biri de 12 yaşındaki Jake Hausler. St. Louis'li genç, 8 yaşından beri yaşadığı hemen her şeyi hatırlayabiliyor. Jake, Highly Superior Autobiographical Memory (HSAM, son derece üstün otobiyografik bellek, hipertimezi) teşhisi koyulan en genç insan ve bu durum, geçmişindeki önemli ve önemsiz olayları ayırt etmesini zorlaştırıyor.
Acı verici anılardan kurtulmak için bir teknik üzerinde çalışan seçkin sinirbilimcilerden André Fenton "unutmak, beyinlerin yaptığı muhtemelen en önemli şeylerden biri" demekte. "İnsan hafızasına gelindiğinde, sadece buzdağının ucunu anlamaktayız."
Belgeseldeki diğer röportajların arasında London South Bank University'den Julia Shaw da bulunmakta. Shaw, insanların hafızalarına sahte anılar yerleştirebilen bir sistem geliştirerek, insanları gerçekleşmemiş suçları işlediklerine inandırmayı başarmış durumda. Tabii ki bu araştırması da adalet sistemi için oldukça önemli sorular ortaya çıkartıyorı.
Ayrıca filmin üreticileri, klinik psikolog Merel Kindt ile de konuşuyorlar. Kindt, bulduğu bir ilaç sayesinde bazı anıların kötü etkilerinden insanları kurtarabildiğini söylüyor ve daha önce de arachnophobia (örümcek korkusu) sahibi bazı hastalarını "iyileştirmeyi" başardığını söylüyor.
Birkaç yıl önce büyük ses getiren Eternal Sunshine of the Spotless Mind isimli filmde, tam da bu konuya değiniliyordu...